Archeologiczne przywracanie pamięci o Wielkiej Wojnie.
Materialne pozostałości życia i śmierci w okopach na froncie wschodnim oraz stan przemian krajobrazu pobitewnego w rejonie Rawki i Bzury (1914-2014)

1998 – 2018

W latach 1998-2014 prowadzone były w dorzeczu Bzury i Rawki badania archeologiczne o charakterze przedinwestycyjne. Miały one charakter reaktywny wobec śladów Wielkiej Wojny.

 

W latach 2014-2018 zrealizowany został planowy  projekt badawczy pt.

„Archeologiczne Przywracanie Pamięci o Wielkiej Wojnie. Materialne pozostałości życia i śmierci w okopach na froncie wschodnim oraz stan przemian krajobrazu pobitewnego w rejonie Rawki i Bzury”

 przyjęty do finansowania przez Narodowe Centrum Nauki 

 

Badania w 1 sezonie 2014

W okresie od 03.10.2014 do 25 listopada 2014 wykopaliskowo przebadanych zostało 10 arów:

 

Stanowisko 1-2014:  

Rosyjska ziemianka zapleczowa w pobliżu stanowiska artyleryjskiego i transzei 

  • powierzchnia: 6,6 m kw (0,06 ara)

Województwo mazowieckie, powiat żyrardowski, gmina Puszcza Mariańska, grunty wsi Bartniki. Stanowisko znajduje się na terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego – Nadleśnictwo Radziwiłłów. Dział leśny nr 62.

arkusz AZP 61-59.

Czas trwania badań: 03.10.2014 do 07.10.2014

Cel badań: rozpoznanie szczegółowej chronologii obiektu, wypracowaniu metodyki badania i dokumentacji tego typu obiektów, weryfikacja praktycznej aplikacji instrukcji budowania ziemianek znanych ze źródeł historycznych (tu rosyjska ziemianka zapleczowa), określenie kontekstu- relacji między poszczególnymi typami obiektów składających się na spójną infrastrukturę: ziemianka, transzeja, stanowisko artyleryjskie, określenie stopnia zniszczenia przez gospodarkę leśną.

Stanowisko zagrożone przez intensywną orkę leśną i nasadzenia, konserwacja przez dokumentację: modelowanie 3D

 

DSC08671

Fotografia Anna Zalewska (2014). Copyrigt: APP & IAE PAN.

 

 

 

Stanowisko 2-2014:

„Lej po ostrzale artyleryjskim”

* powierzchnia: 2,25 ara

Lokalizacja: Województwo Łódzkie, powiat skierniewicki, gmina Bolimów, w okolicy miejscowości Joachimów-Mogiły oraz Tartak Bolimowski. Stanowisko na terenie Puszczy Bolimowskiej, Nadleśnictwo Radziwiłłów, zawierające relikty walk pozycyjnych z okresu I Wojny Światowej

arkusz AZP 60-59.

Czas trwania badań: 12.XI.2014- 20.XI.2014

Cel badań:

konserwacja przez dokumentację, rozpoznanie stratygrafii obiektu, zebranie i interpretacja zabytków ruchomych, określenie przyczyn powstania leja, tj charakterystyka procesu depozycyjnego (typu działa oraz pocisku na skutek eksplozji którego powstała badana struktura), weryfikacja terenowa metod badawczych optymalnych przy badaniu tego typu obiektów.

 

 

Stanowisko 3-2014:

„Ćwiczebny obóz wojskowy” o złożonej chronologii: od obozowiska Armii Pruskiej z czasu I wojny poprzez poligon Armii Czerwonej (?) do obsz. manewrów Ludowego Wojska Polskiego (?).

* powierzchnia ziemianek: 6x2m + 4x4m + 5x3m oraz obsz. między ziemiankami: 0,75 ara.

Lokalizacja: Województwo Łódzkie, powiat skierniewicki, gmina Bolimów, w okolicy miejscowości Wólka Łasiecka,

arkusz AZP 60-58.

Czas trwania badań: 14.10 – 22.10 2014

 

Cel badań:

określenie atrybucji kulturowo-chronologicznej niespecyficznego stanowiska, o powierzchnie ok. 4,8ha (na które składa się 79 ziemianek rozmieszczonych w dwóch grupach, z czego cz. płd. została intensywnie zalesiona – stąd ograniczona dostępność 13 ziemianek – młodnik), weryfikacja terenowa dwóch różnych metod badawczych w celu wypracowania metodyki optymalnej przy badaniu ziemianek, chęć rozpoznania sytuacji nakładania się obiektów o chronologii późniejszej na obiekty I wojny światowej.

 

Stanowisko 4-2014:

„Transzeja dobiegowa” w kontekście różnych procesów podepozycyjnych

– gospodarka leśna

  • powierzchnia: 2,5 ara

Czas trwania badań: 28.10 – 7.XI. 2014

Zabytki ruchome: łącznie 63 zabytki.

W wykopie 1. – 33 szt., zaś w wykopie 2 – 30 szt.

Znaleziska można podzielić na dwie kategorie

1/ zabytki związane z ostrzałem artyleryjskim, reprezentowane przez 14 szt.

2/ kule szrapnelowych (wykop 1 – 10 szt; wykop 2 – 4 szt.).

 

Lokalizacja: Województwo łódzkie; powiat skierniewicki, gmina Bolimów, obszar Wspólnoty Lasów Osady Bolimów, w okolicy miejscowości Ziemiary ok. 1150 metrów na północ, do rz. Rawki w linii prostej około 550 metrów.

arkusz AZP 61-58.

Cel badań:

konserwacja przez dokumentację, rozpoznanie sposobu konstrukcji transzei dobiegowej oraz kwestii zgodności tego typu konstrukcji ze źródłami historycznymi, instrukcjami, rozpoznanie w terenie i zadokumentowanie elementów transzei: przedpola i zaplecza, potencjalne określenie intensywności działań na tym odcinku frontu na podstawie planigrafii znalezisk ruchomych, analiza porównawcza dwóch odc. (rozdzielonych duktem leśnym) transzei poddanych zróżnicowanym procesom podepozycyjnym: w zachodniej cz. bardzo dobrze zachowana struktura obiektu, w cz. wsch – zniszczenia gospodarką leśną (?).

 

 

Stanowisko 5-2014:

  • Ziemia Niczyja – obszar między pierwszymi liniami ognia przeciwników silnie nasycony szczątkami poległych żołnierzy i pozostałościami po bitwie zwł. 31 stycznia 2015 r.
  • powierzchnia: 2 ary (207 m kw)

Lokalizacja: Województwo łódzkie; powiat skierniewicki,

gmina Bolimów, Nadleśnictwo Radziwiłłów, okolice m. Joachimów.

arkusz AZP 60-59.

Czas trwania badań: 09.10.2014 do 21.11.2014

Studenci Instytutu Archeologii UMCS w trakcie praktyk terenowych zw. z realizacją projektu-ARCHEOLOGICZNE PRZYWRACANIE PAMIĘCI O WIELKIEJ WOJNIE

Cel badań:

określenie specyfiki obszaru pomiędzy liniami ognia, lokalizacja, poddanie analizom antropologicznym oraz godne pochowanie szczątków żołnierzy zalegających na badanym odcinku, wypracowanie optymalnej metodyki badań przy tego typu wrażliwych stanowiskach archeologicznych.

Fig.2_Zalewska-Jakubczak_Czarnecki Copyright APP

 

W listopadzie 2016 roku zakończyliśmy trzeci i ostatni etap badań inwazyjnych.

W sumie na obszarze objętym badaniami otwartych zostało 40 stanowisk o sumarycznej powierzchni 90 arów.

Lokalizacja stanowisk badanych wykopaliskowo poniżej:

mapa zbiorcza

Aktualnie prowadzone są prace inwentaryzacyjne, interpretacyjne i konserwatorskie.

Na 1/4 wszystkich stanowisk badanych przez archeologów w latach 2014-2016 odnalezione zostały szczątki poległych żołnierzy.

IMG_8766

Jako ostatnie stanowisko w sezonie 3 (2016) badaliśmy stanowisko nr 32. Kozłów Biskupi (gm. Nowa Sucha).

Pytania badawcze: Czy  domniemany cmentarz wojenny rozpoznany w wyniku analizy Numerycznego Modelu Terenu, badań powierzchniowych i badań antropologicznych jest cmentarzem wojennym i czy jest to cmentarz na którym spoczywają szczątki poległych żołnierzy? Jaki jest obszar  cmentarza wojennego? Czy w obrębie cmentarza wojennego znajdują się tablice nagrobne i inne elementy architektury cmentarnej, a jeśli tak to czy możliwe jest ich zinterpretowanie?

Efekt: W Kozłowie Biskupim znajduje się Cmentarz Wojenny żołnierzy rosyjskich i niemieckich, założony w 1915 roku i powiększony o złożone tam szczątki żołnierzy ekshumowanych w l. 20 z  pobliskiego cmentarza wojennego.

Zainteresowanych wynikami naszych badań zachęcamy do kontaktu,

Kierownik projektu
Anna Zalewska (azalew@op.pl)

 

Odpowiedz

*