Archeologia Frontu Wschodniego

Cele badawcze projektu realizowane są od lipca 2014 roku z użyciem stosownych, optymalnych i dostępnych nam metod i strategii badawczych. Obszar badań został wytyczony w efekcie kwerendy archiwalnej i dookreślenia aktualnego stanu wiedzy na temat działań wojennych w latach 1914-1915 nad Rawką i Bzurą (zad.1).

Aktualnie, obszar badań APP obejmujący materialne relikty pola bitwy [od Sochaczewa (na płn.), po Skierniewice (na płd.) i od Nieborowa (na zach.) po Miedniewice (na wsch.)]  poddawany jest wnikliwej analizie z użyciem metod nieinwazyjnych (zad. 2) i metod inwazyjnych (zad. 3).

Gromadzony zasób danych zawiera wyniki:

• badań powierzchniowych (w obrębie 9 obszarów AZP);
• analiz  Numerycznego Modelu Terenu, stworzonego przez Członków Zespołu APP w oparciu o dane  ze skaningu laserowego powierzchni ziemi (LIDAR),
• analiz zdjęć lotniczych archiwalnych i wykonanych współcześnie (nalot wykonano w lipcu 2016 roku),
• badań geofizycznych (magnetycznych, elektrooporowych i georadarowych).

Realizacja projektu APP skutkowała dokonaniem charakterystyki kondycji badanego obszaru oraz wytyczania, ograniczonych do niezbędnego minimum zakresów archeologicznych badań inwazyjnych (wykopaliskowych). Interpretacja wyników badań prowadzi do rozpoznawania, interpretacji i dokumentowania materialnych pozostałości zapomnianych, niemal nieczytelnych w terenie cmentarzy wojennych i mogił wojennych oraz miejsc w których spoczywają nie pochowane dotąd szczątki poległych w boju żołnierzy oraz  okopów, pozycji ogniowych, ziemianek, lazaretów i wielu specyficznych obiektów i zabytków ruchomych pozostałych po Wielkiej Wojnie nad Rawką i Bzurą.

W toku realizacji projektu, poprzez korelowanie różnego typu informacji źródłowych, następowało sukcesywne dookreślanie stanu przemian badanego krajobrazu pobitewnego oraz cech procesów antropogenicznych, jakie zaszły na tym obszarze w latach 1914-2014.

W efekcie, w oparciu o wyniki badań APP możliwym stało się, by miejsca o szczególnym znaczeniu i nasyceniu materialnymi pozostałościami Wielkiej Wojny zostały poznane i zinterpretowane oraz w niektórych wypadkach (zwłaszcza zapomnianych do 2014 roku cmentarzy wojennych) uczytelnione, przez co uobecnione w świadomości społecznej.

Jest to szczególnie istotne w odniesieniu do zapomnianych Cmentarzy Wojennych), które powinny być objęte pondaczasową ochroną.

Zebrana w wyniku projektu APP wiedza umożliwia władzom lokalnym utworzenie Park Kulturowego w odniesieniu do strefy zdelimitowanej w efekcie badań archeologicznych. Również obok wielu rzeczowych argumentów, wskazana została w wyniku badań strefa strefa  szczególna o bardzo wysokiej wartości historycznej i naukowej,  co  może być pomocne Mieszkańcom, władzom lokalnym, służbom społecznym w objęciu tego obszaru ochroną jako Pomnika Historii – unikatowego w skali kraju a nawet Europy.

Smboliczne zakończenie realizacji projektu APP nastąpiło w 2018 roku w setną rocznicę odzyskania przez Polskę Niepodległości – wywalczonej również nad Rawką i Bzurą w formie ceremonii odsłonięcia Ossuarium Żołnierzy poległych w latach 1914 1915 w Joachimowie Mogiłach.

W roku 2019 ukazały się dwie publikacje zawierające wyniki badań oraz liczne artykuły.

Specyfika badań oraz wyjątkowość materialnych korelatów Wielkiej Wojny, które do tej pory nie były poddawane w nauce polskiej tak kompleksowej refleksji z użyciem metod archeologicznych, zaprezentowana zostanie szerokiemu gronu potencjalnie zainteresowanych odbiorców w po-projektowej monografii, która jak mamy nadzieję okaże się publikacją istotną zarówno merytorycznie jak i kulturotwórczo.

(opracowanie Anna Zalewska – 1.08.2016).

Harmonogram projektu APP:

Zadanie nr 2:

Badania nieinwazyjne

Termin: 20 lipca 2014- 20 lipca 2017 
4. Wykonanie Numerycznego Modelu Terenu z zastosowaniem technologii LIDAR dla obszaru toczonych walk i jego zaplecza;
5. Lokalizacja tzw. terenowych form własnych, powstałych w wyniku analizowanych wydarzeń z lat 1914-1915 oraz powiązanie ich z danymi źródłowymi i kartograficznymi zaświadczającymi o ówczesnych i późniejszych procesach;
6. Badania powierzchniowe na obszarze objętym projektem (rejon walk i ich zaplecze);
7. Delimitacja badań geofizycznych na podstawie wyników badań powierzchniowych;
8. Przeprowadzenie badań geofizycznych w celu uchwycenia charakterystycznych pozostałości toczonych walk, typu:
– chodniki minowe, kamuflety, hałdy z kopania chodników
– pozostałości po wojnie minowej – kratery, zasypane okopy i ziemianki
– okopy i  inne elementy obrony biernej  przewidywane w regulaminach walki;
9. Wydzielenie i delimitacja stanowisk najbardziej narażonych na całkowite zniszczenie i jednocześnie mających największą wartość informacyjną, które poddane zostaną badaniom wykopaliskowym;
10. Nieinwazyjne rozpoznanie materialnych cech obiektów szczególnych oraz analiza, dokumentacja i interpretacja reliktów zdarzeń sprzed 100 lat.

Zadanie nr 3:

Badania inwazyjne (wykopaliskowe)

Termin: 15 września 2014- 30 listopada 2016
11. Przeprowadzenie weryfikacyjnych badań wykopaliskowych w celu: –  uzyskania danych do analiz porównawczych oraz  – możliwie szerokiego spektrum danych pomocnych w interpretacji materialnych reliktów Wielkiej Wojny.

Zadanie nr 4:

Inwentaryzacja, konserwacja, opracowywanie i interpretacja znalezisk ruchomych i nieruchomych

– w świetle różnorodnych źródeł wiedzy nt. wojny pozycyjnej na froncie wschodnim

Termin: 15 grudnia 2014- 20 maj 2018

Zadanie nr 5:

Opracowanie naukowe wyników badań, promocja upowszechnianie wiedzy nt. frontu wschodniego w kraju i za granicą oraz udostępnienie wyników badań lokalnej społeczności

Termin: 1 sierpnia 2014 – 30 grudnia 2018
Wymiernym efektem projektu będzie

I) objęcie ochroną konserwatorską miejsc o szczególnej wartości poznawczej i społecznej,

II) zainicjowanie procesu przypominania o istocie i istotności Wielkiej Wojny na froncie wschodnim

Termin: 30 wrzesień 2019

opracowanie bogato ilustrowanej publikacji, stanowiącej:

– szansą na opisanie znoju wojny sprzed stu lat doświadczanej przez żołnierzy oraz przez lokalną ludność, której przedwojenna codzienność legła w gruzach;

–  pierwsze (jak nam się obecnie wydaje) w dziejach archeologii środkowowschodniej Europy opracowanie odnoszącym się w sposób kompleksowy i metodyczny do pamięci miejsc i materii o froncie wschodnim;

Do współtworzenia publikacji zaproszeni zostali członkowie Zespołu Naukowego, biorący udział w toku realizacji projektu oraz specjaliści, którzy zechcieli się pochylić nad zagadnieniami wynikającymi z realizacji projektu APP, w tym nad zabytkami  pozyskanymi w trakcie realizacji projektu. W publikacji tej zaprezentowano wyniki badań APP.

WYNIKI BADAŃ APP

PUBLIKACJE:

Zalewska A.I. 2019 (red.), Archeologiczne przywracanie pamięci o Wielkiej Wojnie w rejonie Rawki Bzury (1914-1915). Warszawa.

(ZAINTERESOWANYCH ZAKUPEM KSIĄŻKI: Zalewska (red.) 2019, zachęcam do kontaktu z Wydawnictwo IAE PAN tel. (+48 22) 620 28 81 ÷ 86 w. 105. Dystrybucja wydawnictw tel. (+48 22) 620 28 81 ÷ 86 w. 114 email: bookshop@iaepan.edu.pl)

oraz

Zalewska A.I., Czarnecki J., Kiarszys G. 2019. Krajobraz Wielkiej Wojny. Front nad Rawką i Bzurą (1914-1915) w świetle teledetekcji archeologicznej i źródeł historycznych. Warszawa.

(ZAINTERESOWANYCH ZAKUPEM KSIĄŻKI: Zalewska, Czarnecki, Kiarszys  2019, zachęcam do kontaktu z Fundacją Przydrożne Lekcje Historii, poprzez niniejszą stronę lub poprzez email: azalew@op.pl).

Wykaz publikacji zawierających wyniki badań APP (wybór):

(stan na k. roku 2019):

Zalewska A.I., Kiarszys G. 2014. Dane wysokościowe ALS jako wsparcie badań archeologicznych, ProGea (on line).

Zalewska A., Kiarszys G. 2015. Sensing the material remains of the forgotten Great War in Poland. Sensibly or sensationally – The dilemma in front of presenting results of the Airborne Laser Scanning visualizations. W: A. G. Posluschny (red.), Sensing the Past. Contributions from the ArcLand Conference on Remote Sensing for Archaeology. Bonn: 72-73.

Zalewska A.I., Czarnecki J., Jakubczak M. 2015. Archaeological Revival of Memory of the Great War. The role of LiDAR in tracing of the boundaries of the planned Cultural Park „The Rawka Battlefield (1914-1915) – in memory of war victims”. “Archaeologia Polona” 53: 407-412.

Zalewska A.I. 2016. The ‘Gas-scape’ on the Eastern Front, Poland (1914-2014): Exploring the Material and Digital Landscapes and Remembering Those ‘Twice-Killed’. W: B. Stichelbaut, D. Cowley (red.), Conflict landscapes and archaeology from above. London: 147-165.

Zalewska A.I. 2017. Archeologia czas.w współczesnych i (nie)moc działania materialnych ślad.w Wielkiej Wojny w Polsce (Archaeology of the contemporaneous times and the power(lessness) of physical traces of the Great War in Poland). “Ochrona Zabytków” 2: 47-77.

Zalewska A.I., Kiarszys G. 2017. Absent Presence of Great War Cemeteries in the Municipality of Bolim.w, Central Poland. W: A.I. Zalewska, J.M. Scott, G. Kiarszys (red.), Materiality of Troubled Pasts. Archaeologies of Conflicts and Wars. Warszawa-Szczecin: 55-82.

Zalewska A.I., Cyngot D. 2017. Problem zanikania pamięci o miejscach spoczynku żołnierzy poległych w walkach nad Rawką i Bzurą w latach 1914–1915. “Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica” 32: 131-173.

Zalewska A.I. 2018. Ewidentne relikty wojen XX wieku w ewidencji zabytków. Oddziaływanie wyników badań z zakresu archeologii wsp.łczesności w przestrzeniach konserwatorskiej i publicznej. “Kurier Konserwatorski” 15: 42-53.

Zalewska A.I., Cyngot D., Czarnecki J., Kiarszys G. 2018. Miejsca spoczynku poległych w toku Wielkiej Wojny nad Rawką i Bzurą – ich zaistnienie, trwanie i zanik … oraz poznanie i ochrona. W: M. Karczewska (red.) Cmentarze wojenne I wojny światowej po stuleciu. Stan badań i ochrony. Białystok: 71-102.

Zalewska A.I., Cyngot D., Czarnecki J., 2019. Nieoczywiste miejsca(w) pamięci w aktualnych granicach gminy Nieborów w świetle danych archiwalnych, teledetekcyjnych i archeologicznych. W: M. Karczewska (red.), Cmentarze i pomniki I wojny światowej po stuleciu. Stan badań i ochrony. Białystok: 89-120.

Zalewska A.I., Cyngot D., Czarnecki J., Kiarszys G. 2019. Czysto ludzka sprawa? Archeologiczne przywracanie pamięci o trudnej przeszłości poprzez tropienie naturo-kulturowych przemian cmentarzy wojennych. “Folia Praehistorica Posnaniensia” XXIII: 189-229.

***

Założenie z 2014 roku: Jest wysoce prawdopodobne, że zarówno ww. publikacja, a wcześniej spotkania z lokalną ludnością, bieżące upowszechnianie wiedzy o wynikach badań, dokumentacja fotograficzna, filmowa, reportaże,  artykuły oraz wystąpienia członków Zespołu Naukowego APP na krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych – staną się istotnym elementem  rozwoju uspołecznionej i zre-socjalizowanej Archeologii Współczesnej Przeszłości oraz podwaliną  archeologii stosow(a)nej w Polsce.

  Anna Zalewska

Pomysłodawczyni i kierownik projektu APP

Badania archeologiczne frontu wschodniego Wielkiej Wojny to głównie: BADANIA NIEINWAZYJNE

Jednym z celów prowadzenia badań  nieinwazyjnych w latach 2014-2018 było:

w ramach badań  nieinwazyjnych przeprowadzono też badania geofizyczne.

Dotychczas w trakcie projektu zastosowane zostały metoda magnetyczna, elektrooporowa oraz georadarowa                                                                                                                                                                                       MAGNETYKA: Wyniki pozwoliły na wytypowanie metod najbardziej efektywnych w odniesieniu do badanego obszaru.
Badania magnetyczne przeprowadzone zostały jako usługa przez dwa niezależne zespoły z użyciem trzech różnych magnetometrów Geoscan Research FM 256 oraz Bartington Grad 601-dual oraz 4.032 DLG firmy Foerster Ferrex. Dwa pierwsze rejestrują zmiany pola magnetycznego z rozdzielczością 0,1 nT (jedna dziesięciomiliardowa tesli; 1×10-10 T), ostatni z rozdzielczością 0,2 nT. Metodą tą przebadano 16 wytypowanych poligonów o łącznej powierzchni 9,8 hektara. Efekty uzyskane w trakcie badań są zdecydowanie najbardziej satysfakcjonujące spośród wszystkich zastosowanych w ramach APP metod geofizycznych. Jedynie na jednym poligonie badawczym w Joachimowie Mogiłach okazała się to metoda nieskuteczna, czego powodem był najprawdopodobniej fakt, że teren ten jest obszarem silnie zalesionym. W pozostałych przypadkach wyniki były bardzo satysfakcjonujące, czego dowiodła weryfikacja wykopaliskowa wybranych anomalii, szczególnie na stanowiskach w Woli Szydłowieckiej i Borzymówce.

ELEKTROOPORÓWKA: Metoda elektrooporowa jest metodą aktywną polegającą na pomiarze oporu elektrycznego (mierzonego w omach Ω), który wylicza się za pomocą prawa Ohma, mierząc stosunek napięcia do natężenia. Każde zakłócenie w przepływie prądu pomiędzy elektrodami jest anomalią widoczną na wynikach badań. Typ anomalii zależy od charakteru obiektu, który ją generuje. Badania z użyciem metody elektrooporowej wykonane zostały przez trzy niezależne zespoły na łącznej powierzchni 3,45 hektara.
Pomiary wykonane zostały z użyciem aparatury ADA-5MP firmy ELMES, Geoscan Research RM-15 oraz D.C. Resistivity Meter P.M.G. 102. O ile wyniki uzyskane za pomocą dwóch pierwszych urządzeń uzyskały podobną jakość danych, o tyle wyniki uzyskane za pomocą trzeciego z urządzeń były dalece nie satysfakcjonujące. W przypadku dwóch pierwszych urządzeń pomiary wykonywano przy rozstawie elektrod wynoszącym 1 metr. Co pozwala na uzyskanie głębokości penetracji na około 1 metr. Badania z użyciem metody elektrooporowej przyniosły na przebadanych poligonach stosunkowo słabe wyniki. Spowodowane to było stosunkowo małą sumą roczną opadów w regionie w ciągu ostatnich trzech sezonów badawczych. W połączeniu z piaszczystymi glebami spowodowało to, że oporność wierzchnich warstw jest stosunkowo wysoka. Przez to kontrast pomiędzy glebą, a obiektami stał się bardzo mały. Znacząco utrudniło to jakąkolwiek interpretację wyników.
GPR: Zastosowano także Ground Penetrating Radar, który jest urządzeniem, emitującym fale elektromagnetyczne o częstotliwości z zakresu krótkich fal radiowych i rejestrującym ich odbicia od warstw o różnych własnościach dielektrycznych. Znając szybkość rozchodzenia się fali w substancjach o danej gęstości i czas w jakim powraca możliwe jest szacowanie głębokości na jakim występuje dana anomalia. Badania zostały wykonane z użyciem georadaru U-Explorer firmy Geoscaners AB z jednostką sterującą Akula 9000C i anteną ekranowaną GCB-300 o częstotliwości centralnej 307 MHz. Teoretyczna głębokość anteny o takiej częstotliwości wynosi około 8 metrów, przy rozdzielczości pionowej wynoszącej 15 cm. Badania z użyciem GPR wykonane zostały na 5 poligonach o łącznej powierzchni 0,52 hektara. Na poligonach wytypowanych w we wsi Joachimów Mogiły (stanowisko nr 16) wykonane zostało modelowanie 3D przez interpolację profili przeprowadzonych co 30 cm. 
Na poligonie w Borzymówce (stanowisko nr 18) wykonano serię profilowań o długości 50 metrów co 2 metry. Niestety analiza falogramów nie przyniosła oczekiwanych rezultatów, a weryfikacje wykopaliskowe ujawniły szereg obiektów niewykrytych przez GPR. Na poligonie w Joachimowie Mogiłach, przy kraterze minowym 226 wykonane zostało 16 profili o różnej długości. Spowodowane było to trudną dostępnością terenu (gęsty las). Niestety bardzo płytko zalegająca warstwa glin zwałowych uniemożliwiła poszukiwania tunelu minowego.
Stosunkowa słaba jakość wyników pochodzących z GPR dla wykonanych przez nas prób spowodowana jest w dużej mierze specyfiką terenu. Badany teren charakteryzuje się płytko zalegającymi warstwami glin zwałowych pochodzenia glacjalnego oraz przykrywającymi je warstwami piasków i wykształconych na nich gleb bielicujących. Jednocześnie gleby piaszczyste nie zapewniają kontrastu pozwalającego na uzyskanie dobrych wyników. Niestety jakość danych pochodzących z skanowania georadarowego jest ściśle uzależniona od lokalnych warunków geologicznych.

Nakład pracy  przy tego typu badaniach był bardzo duży, jednak potencjalne wyniki nie okazały się satysfakcjonujące – z uwagi na specyfikę terenu – eeeh ta geologia, eeeh ta geomorfologia :(.

W związku z czym, w przypadku analiz na obszarze badań APP badania GPR uznaliśmy za metodę mało skuteczną. Metoda ta została wyeliminowana z dalszych badań, a środki przeznaczone na jej wykonanie zostały spożytkowane z bardzo dobrym skutkiem na wykonanie zdjęć lotniczych w trakcie nalotu nad niezalesioną część obszaru badań w lipcu 2016 r.

ANALIZA ZDJĘĆ LOTNICZYCH: TRWA  i przynosi bardzo ciekawe efekty. Wyniki pod koniec 2017 r.

A ramach APP nie rozkopujemy cmentarzy wojennych.

W ramach APP wykazujemy z użyciem metod archeologicznych, że są w środkowej Polsce miejsca wymagające troski, które dziś  pozbawione są jakiekolwiek formalnej ochrony wynikającej ze stosowanych ustaw w przypadku, gdyby były cmentarzami wojennymi. Tymczasem, niektóre z nich  traktowane są jako pola uprawne, działki pod domy, obszary gospodarki leśnej.

np. Cmentarz Wojenny w Kozłowie Biskupim uznawany  był do września 2016 r. za wykeshumowany. W obrębie miejsca rozpoznanego z użyciem metod archeologicznych prowadzona była gospodarka leśna (obszar został zaorany, płyty nagrobne zalegały pod ziemią, w wielu wypadkach przemieszczone  względem ich pierwotnej depozycji).

Dzięki możliwości i trafności zastosowania archeologicznych  metod nieinwazyjnych i inwazyjnych, miejscu spoczynku żołnierzy poległych w latach 1914-1915 przywrócono status cmentarza wojennego decyzją Wojewody Mazowieckiego.

Zastosowanie metod nieinwazyjne  APP przyczyniło się do zweryfikowania (poprzez zastosowanie metod inwazyjnych poprzedzonych badaniami nieinwazyjnymi w tym geofizycznymi) status miejsc domniemanych cmentarzy wojennych, aktualnie pozbawionych tego statusu.

Z użyciem metod archeologicznych wykazano, że cmentarzami wojennymi pozostają następujące miejsca:

na terenie gminy Bolimów:

nr. 14: Joachimów Mogiły – tzw. Bratnia Mogiła;

nr 16: Joachimów Mogiły – Nekropolia;

nr. 23: Wola Szydłowiecka – tzw. Pole Piórkowskiego – cmentarz ekshumowany

nr. 24: Wola Szydłowiecka – tzw. Podkowa – cmentarz ekshumowany

oraz a terenie gminy Nowa Sucha: nr 32: Kozłów Biskupi – tzw. Cmentarz Zaorany.

GPR

Nad Rawką trwają badania  nieinwazyjne z udziałem technologii georadarowych.

Dziękujemy firmie Geoscanners za udział w badaniach na st. Krater 226 i w m. Joachimowie Mogiły.

“POWIERZCHNIÓWKI”

Badania powierzchniowe na polach… (Copyright APP)

 Badania powierzchniowe:

I sezon badawczy – sierpień – październik 2014

II sezon badawczy – kwiecień – czerwiec 2015

III sezon badawczy – lipiec – Październik 2016

W okresie VIII-IX  2014 oraz II-V 2015 w ramach projektu pt. “Archeologiczne Przywracanie Pamięci o Wielkiej Wojnie” zrealizowane zostały badania powierzchniowe w obrębie  na 4 obszarów AZP.

Wyniki postrzegamy jako bardzo zadowalające z poznawczego punktu widzenia!

… i w lasach, głw. w Puszczy Bolimowskiej (Copyright APP, fot. A. Zalewska)

Badania powierzchniowe, prospekcja powierzchniowa – w archeologii to najczęściej stosowana i najprostsza metoda prospekcji archeologicznej – w Puszczy Bolimowskiej przyniosła ona wiele istotnych danych pomocnych w interpretacji obrazu życia i śmierci w okopach Wielkiej Wojny. W sezonie 3 tj. od 4 lipca Członkowie Zespołu powołanego do realizacji projektu wraz ze współpracownikami i praktykantami przeprowadzą badania na kolejnych 3 obszarach AZP w północnej części obszaru badań. Badania prowadzone są po uzyskaniu stosownych zezwoleń służb konserwatorskich.

1. Metodyka badań

We wstępnej fazie przygotowań do badań powierzchniowych wykonywana jest kwerenda archiwalna oraz prowadzone studia historyczne, następnie wyznaczane są poligony do dalszych badań (w tym weryfikacji terenowej poprzez badania powoerzchniowe).  Obszary do przebadania nieinwazyjnego  wybierane  są na podstawie danych ALS (ang. Airbone Laser Scaning), map historycznych oraz fotografii lotniczych i satelitarnych. Z uwagi na dużą informatywność i dostępność, w projekcie APP zdecydowano się wykorzystać chmurę punktów z tego obszaru uzyskaną w wyniku lotniczego skanowania laserowego wykonanego w ramach ISOK i dokonać jej analizy. Chmura punktów została zreklasyfikowana z użyciem algorytmu Axelssona i na jej podstawie wygenerowano numeryczny model terenu, typu TIN ( ang. Triangulated Irregular Network). Bazę danych przestrzennych wykonano z użyciem programu QGIS. Wykorzystane zostały wizualizacje danych ALS: Hillshading, Sky View Factor oraz Principal Component Analysis. Do powstania dedykowanego APP numerycznego modelu terenu (NMT) przyczynili się dwaj członkowie zespołu APP odpowiedzialni za to zadanie. Wyniki ich prac były konsultowane ze specjalistami.

W czasie badań powierzchniowych wykorzystujemy  odbiorniki GPS Garmin Monterra, co pozwala zarejestrować dokładne położenie zabytków ruchomych oraz wykonać podstawową dokumentację fotograficzną. Wykorzystywane są w toku prac także wykrywacze metali – (dotychczas Rutus Proxima i Garret ACE250).

Zabytki  ruchome w toku badań powierzchniowych podejmowane są jedynie  z warstwy ściółki leśnej lub warstwy ornej (w przypadku terenów, które były użytkowane rolniczo). Wszystkie zabytki domierzane są   z użyciem odbiornika GPS a następnie poddawane dokumentacji, analizie i konserwacji.

Każdy z przebadanych poligonów jest opisywany na  „karcie weryfikacji struktury”. Karty te przygotowane specjalnie na potrzeby badań mają na celu zadokumentowanie informacji o stanowisku ( m.in. w tym specyfika terenu – rodzaj pokrycia terenu i stopień przekształcenia terenu w danym miejscu, specyfika terenowych form własnych, numery inwentarzowe opisywanej struktury, rodzaj ew. zagrożeń etc. na terenie poligonu).

Z użyciem odbiornika GPS rejestrowane są także  wkopy rabunkowe, wykonane w celu nielegalnego pozyskania zabytków na obszarze objętym badaniami.

W realizację zadania 2 (Badania nieinwazyjne) w zakresie realizacji archeologicznych badań powierzchniowych zaangażowani są doświadczeni w tym zakresie  archeolodzy, natomiast praktykanci i wolontariusze (w sezonie letnim) biorą udział w czyszczeniu, porządkowaniu, metryczkowaniu i dokumentowaniu zabytków ruchomych.

Serdecznie zapraszamy adeptów archeologii do udziału  m.in. w badaniach powierzchniowych od lipca do września 2016 r.

ANALIZA DANYCH Z LOTNICZEGO SKANINGU LASEROWEGO

Copyright APP

BADANIA GEOFIZYCZNE

                                      Pomiary i  wstępne opracowanie wyników dr Radosław Mieszkowski.

W okresie od września do grudnia wykonane zostały w ramach realizacji projektu APP badania geofizyczne metodą elektrooporową w rejonie walk z okresu I wojny światowej na terenie Puszczy Bolimowskiej.

W geofizycznych badaniach elektrooporowych przedmiotem rozpoznania jest “przestrzeń ośrodka gruntowego pomiędzy dwiema uziemionymi elektrodami, do których podłączone jest źródło prądu elektrycznego. Spadek napięcia rejestrowany za pomocą dwóch innych elektrod (elektrody pomiarowe) jest proporcjonalny do oporu elektrycznego ośrodka i wzajemnej konfiguracji położenia i odległości w układzie wyznaczonym lokalizacją elektrod zasilających i pomiarowych.

Wyznaczona z takiego pomiaru oporność elektryczna określana jest terminem oporności pozornej. Wielkość ta nie odwzorowuje w sposób ścisły oporności elektrycznej badanego ośrodka. W istocie jest pewną wielkością średnią odnoszącą się do całej półprzestrzeni, przez którą przepływa prąd elektryczny w powiązaniu z konfiguracją układu pomiarowego” za: R. Mieszkowski 2014.

Copyright APP

Pomiary i opracowanie wstępne wyników dr Marcin Przybyła.

***

Copyright APP

Pomiary i opracowanie wstępne wyników: Tomasz Herbich.

Zainicjowane zostały badania magnetyczne. Metoda magnetyczna “polega na pomiarze zmian natężenia całkowitego naturalnego pola magnetycznego Ziemi lub gradientu jego składowych w celu wydzielenia anomalii w rozkładzie pola magnetycznego, które mogą być wywołane obecnością obiektów archeologicznych. Najłatwiejsze do wykrycia tą metodą są pozostałości silnie przepalone: paleniska, dymarki, skupiska ceramiki wywołujące anomalie, których źródłem jest tzw. termomagnetyzacja cząstkowa. Źródłem innych anomalii wywoływanych przez obiekty archeologiczne są właściwości fizyczne (podatność magnetyczna materiału z jakiego składa się obiekt) a ściślej mówiąc kontrast między samym obiektem a jego otoczeniem” za: K. Misiewicz http://www.iaepan.edu.pl/~zbikob/geofizyczna/.

Copyright APP

Wstępne opracowanie wyników: Tomasz Herbich.