Projekt

Są to zadania dla historyków, polemologów, badaczy historii wojskowości i konfliktów, bronioznawców, ale także zaangażowanych społecznie archeologów,regionalistów, pasjonatów historii etc…

Cele badawcze projektu realizowane są od lipca 2014 roku z użyciem stosownych, optymalnych i dostępnych nam metod i strategii badawczych. Obszar badań został wytyczony w efekcie kwerendy archiwalnej i dookreślenia aktualnego stanu wiedzy na temat działań wojennych w latach 1914-1915 nad Rawką i Bzurą (zad.1).

Aktualnie, obszar badań APP obejmujący materialne relikty pola bitwy [od Sochaczewa (na płn.), po Skierniewice (na płd.) i od Nieborowa (na zach.) po Miedniewice (na wsch.)]  poddawany jest wnikliwej analizie z użyciem metod nieinwazyjnych (zad. 2) i metod inwazyjnych (zad. 3).

Gromadzony zasób danych zawiera wyniki:

• badań powierzchniowych (w obrębie 9 obszarów AZP);
• analiz  Numerycznego Modelu Terenu, stworzonego przez Członków Zespołu APP w oparciu o dane  ze skaningu laserowego powierzchni ziemi (LIDAR),
• analiz zdjęć lotniczych archiwalnych i wykonanych współcześnie (nalot wykonano w lipcu 2016 roku),
• badań geofizycznych (magnetycznych, elektrooporowych i georadarowych).

Umożliwia to tworzenie charakterystyki kondycji badanego obszaru oraz wytyczania, ograniczonych do niezbędnego minimum zakresów archeologicznych badań inwazyjnych (wykopaliskowych). Interpretacja wyników badań prowadzi do rozpoznawania, interpretacji i dokumentowania materialnych pozostałości zapomnianych, niemal nieczytelnych w terenie cmentarzy wojennych i mogił wojennych oraz miejsc w których spoczywają nie pochowane dotąd szczątki poległych w boju żołnierzy oraz  okopów, pozycji ogniowych, ziemianek, lazaretów i wielu specyficznych obiektów i zabytków ruchomych pozostałych po Wielkiej Wojnie nad Rawką i Bzurą.

W toku realizacji projektu, poprzez korelowanie różnego typu informacji źródłowych, następuje sukcesywne dookreślanie stanu przemian badanego krajobrazu pobitewnego oraz cech procesów antropogenicznych, jakie zaszły na tym obszarze w latach 1914-2014.

W efekcie, w oparciu o wyniki badań APP podejmowane są przez archeologów starania, by miejsca o szczególnym znaczeniu i nasyceniu materialnymi pozostałościami Wielkiej Wojny zostały uczytelnione, przez co uobecnione w świadomości społecznej (jest to szczególnie istotne w odniesieniu do zapomnianych Cmentarzy Wojennych) i objęte ochroną konserwatorską – jako stanowiska archeologiczne, czy co sugerujemy w odniesieniu do strefy zdelimitowanej w efekcie badań archeologicznych  – jako Park Kulturowy i docelowo – jako Pomnik Historii.

Zakończenie projektu nastąpi w 2018 roku (w setną rocznicę odzyskania przez Polskę Niepodległości – wywalczonej również nad Rawką i Bzurą). Specyfika badań oraz wyjątkowość materialnych korelatów Wielkiej Wojny, które do tej pory nie były poddawane w nauce polskiej tak kompleksowej refleksji z użyciem metod archeologicznych, zaprezentowana zostanie szerokiemu gronu potencjalnie zainteresowanych odbiorców w po-projektowej monografii, która jak mamy nadzieję okaże się publikacją istotną zarówno merytorycznie jak i kulturotwórczo.

(opracowanie Anna Zalewska – 1.08.2016).

Harmonogram projektu APP:

Zadanie nr 2:

Badania nieinwazyjne

Termin: 20 lipca 2014- 20 lipca 2017 
4. Wykonanie Numerycznego Modelu Terenu z zastosowaniem technologii LIDAR dla obszaru toczonych walk i jego zaplecza;
5. Lokalizacja tzw. terenowych form własnych, powstałych w wyniku analizowanych wydarzeń z lat 1914-1915 oraz powiązanie ich z danymi źródłowymi i kartograficznymi zaświadczającymi o ówczesnych i późniejszych procesach;
6. Badania powierzchniowe na obszarze objętym projektem (rejon walk i ich zaplecze);
7. Delimitacja badań geofizycznych na podstawie wyników badań powierzchniowych;
8. Przeprowadzenie badań geofizycznych w celu uchwycenia charakterystycznych pozostałości toczonych walk, typu:
– chodniki minowe, kamuflety, hałdy z kopania chodników
– pozostałości po wojnie minowej – kratery, zasypane okopy i ziemianki
– okopy i  inne elementy obrony biernej  przewidywane w regulaminach walki;
9. Wydzielenie i delimitacja stanowisk najbardziej narażonych na całkowite zniszczenie i jednocześnie mających największą wartość informacyjną, które poddane zostaną badaniom wykopaliskowym;
10. Nieinwazyjne rozpoznanie materialnych cech obiektów szczególnych oraz analiza, dokumentacja i interpretacja reliktów zdarzeń sprzed 100 lat.

Zadanie nr 3:

Badania inwazyjne (wykopaliskowe)

Termin: 15 września 2014- 30 listopada 2016
11. Przeprowadzenie weryfikacyjnych badań wykopaliskowych w celu: –  uzyskania danych do analiz porównawczych oraz  – możliwie szerokiego spektrum danych pomocnych w interpretacji materialnych reliktów Wielkiej Wojny.

Zadanie nr 4:

Inwentaryzacja, konserwacja, opracowywanie i interpretacja znalezisk ruchomych i nieruchomych

– w świetle różnorodnych źródeł wiedzy nt. wojny pozycyjnej na froncie wschodnim

Termin: 15 grudnia 2014- 20 maj 2018

Zadanie nr 5:

Opracowanie naukowe wyników badań, promocja upowszechnianie wiedzy nt. frontu wschodniego w kraju i za granicą oraz udostępnienie wyników badań lokalnej społeczności

Termin: 1 sierpnia 2014 – 30 grudnia 2018
Wymiernym efektem projektu będzie

I) objęcie ochroną konserwatorską miejsc o szczególnej wartości poznawczej i społecznej,

II) zainicjowanie procesu przypominania o istocie i istotności Wielkiej Wojny na froncie wschodnim

Przyczynić się do tego może planowana bogato ilustrowana publikacja (roboczy tytuł: Archeologia Pierwszej Wojny Światowej nad Rawką i Bzurą), która będzie:

– szansą na opisanie znoju wojny sprzed stu lat doświadczanej przez żołnierzy oraz przez lokalną ludność, której przedwojenna codzienność legła w gruzach;

–  pierwszym (jak nam się obecnie wydaje) w dziejach archeologii środkowowschodniej Europy opracowaniem odnoszącym się w sposób kompleksowy i metodyczny do pamięci miejsc i materii o froncie wschodnim.

Do współtworzenia publikacji zaproszeni zostaną wszyscy członkowie Zespołu Naukowego, biorący udział w toku realizacji projektu (10 osób) oraz ewentualnie inni autorzy – specjaliści, którzy zechcą się pochylić nad zagadnieniami wynikającymi z realizacji projektu APP, w tym nad zabytkami  pozyskanymi w trakcie realizacji projektu.

W publikacji zostaną zaprezentowane wyniki badań APP – na ich zakres i stopień uszczegółowienia będzie miała wpływ analiza szans i zagrożeń, płynących z  lektury tego typu pracy na substancję zabytkową.

Jest wysoce prawdopodobne, że zarówno ww. publikacja, a wcześniej spotkania z lokalną ludnością, bieżące upowszechnianie wiedzy o wynikach badań, dokumentacja fotograficzna, filmowa, reportaże,  artykuły oraz wystąpienia członków Zespołu Naukowego APP na krajowych i międzynarodowych konferencjach naukowych – staną się istotnym elementem  rozwoju uspołecznionej i zre-socjalizowanej Archeologii Współczesnej Przeszłości oraz podwaliną  archeologii stosow(a)nej w Polsce.

UWAGA: Zapraszamy do współpracy zainteresowanych wydarzeniami z lat 1914-1915 na froncie wschodnim oraz pamięcią materii m.in.

•  bronioznawców,
• historyków wojskowości,
• leśników,
• geofizyków,
• etyków, socjologów,antropologów,
• reprezentantów nauk ścisłych,
• pasjonatów historii (etc.).

  Anna Zalewska

Pomysłodawczyni i kierownik projektu APP