The Use of Chemical Weapons on the Eastern Front of World War One (1915) and its Material and Discursive Remains – the Challenge and Stimuli for Attentive Travel, Systematizing, Storage, Connecting, in situ Preservation and Making Public Real Virtual and Digital Heritage of Weapons of Mass Destruction
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
PROBLEM ZANIKANIA PAMIĘCI O MIEJSCACH SPOCZYNKU ŻOŁNIERZY POLEGŁYCH W WALKACH NAD RAWKĄ I BZURĄ W LATACH 1914–1915
Anna I. Zalewska, Dorota Cyngot
FOLIA ARCHAEOLOGICA 32, 2017
http://dx.doi.org/10.18778/0208-6034.32.06
Słowa kluczowe: Wielka Wojna, cmentarze wojenne, archeologia współczesnych konfliktów zbrojnych, studia nad pamięcią, „pamięć ziemi”, pamięć ludzka, „pamięć archiwów”, gmina Bolimów, 1914–1915
Keywords: Great War, war cemeteries, Modern Conflicts Archaeology, memory studies, “memory of earth”, people’s memory, “archives’ memory”, Bolimów commune,
1914–1915
Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na relacje między pamięcią ludzką, „pamięcią ziemi” i „pamięcią archiwów”, które winny być aktywizowane symultanicznie w procesie umiejscawiania archeologii czasów współczesnych,
w tym archeologii współczesnych konfliktów zbrojnych, w kontekście pamięci o nich i ich upamiętniania. Rozpoczniemy od zarysu tła historycznego, tj. szkicu wydarzeń, które doprowadziły do zaistnienia cmentarzy wojennych będących tu przedmiotem refleksji. Następnie unaocznimy dysproporcje między liczbą
miejsc aktualnie traktowanych jako cmentarze wojenne – w sensie urzędowym i konserwatorskim – a potencjalną liczbą miejsc faktycznego spoczynku żołnierzy poległych w walkach nad Rawką i Bzurą w latach 1914–1915. Te drugie, pozostając cmentarzami wojennymi w sensie ontologicznym i humicznym (poprzez obecność szczątków poległych żołnierzy) nie są aktualnie traktowane jako cmentarze. Konfrontacja tego, co realne z tym, co formalne skłoniła nas do zadania następujących pytań:
• dlaczego na badanym obszarze cmentarze wojenne z okresu I wojny
światowej popadły w niepamięć,
• jak owa niepamięć się przejawia
Antiquity
The forgotten Eastern Front: dealing with the social and archaeological legacies of the Battle of the Rawka and Bzura Rivers (1914–1915), central Poland
Published online by Cambridge University Press: 09 September 2021
Anna I. Zalewska and Grzegorz Kiarszys
Folia Praehistorica Posnaniensia
Czysto ludzka sprawa? Archeologiczne przywracanie pamięci o trudnej przeszłości przez tropienie naturo-kulturowych przemian cmentarzy wojennych
Anna Zalewska , Dorota Cyngot , Jacek Czarnecki , Grzegorz Kiarszys
Wpływ wojennych wydarzeń dziejowych (res gestae) i relacji o nich (historie rerum gestarum) na kondycję materialnych pozostałości po tych wydarzeniach.
- A. Zalewska, Dorota Cyngot
- Published 15 December 2020
Res Historica
Countless and Uncountable (?) Victims of Chemical Weapons, May 1915
Anna Izabella Zalewska
RES HISTORICA 52, 2021
DOI:10.17951/rh.2021.52.281-311
Zalewska A.I., Czarnecki J., Kiarszys G. 2019. Krajobraz Wielkiej Wojny. Front nad Rawką i Bzurą (1914-1915) w świetle teledetekcji archeologicznej i źródeł historycznych. Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, Warszawa. ISBN 978-83-947370-2-3 (FPLH); ISBN 978-83-66463-18-9 (IAE PAN).
Zalewska A.I., (red.), 2019. Archeologiczne przywracanie pamięci o Wielkiej Wojnie w rejonie Rawki i Bzury (1914-1915), Warszawa. Wydawnictwo IAE PAN, ISBN 978-83-66463-01-1.
tu m.in.:
Zalewska A.I., 2019. Kontekst, cele, zadania, zakres i metody archeologicznego przywracania pamięci o Wielkiej Wojnie w rejonie Rawki i Bzury. W: Archeologiczne Przywracanie pamięci o Wielkiej Wojnie w rejonie Rawki i Bzury (1914-1915), red. A.I. Zalewska. Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 9-24
Zalewska A.I., 2019. Archaeology of the Eastern Front of world war I. Summary. Archeologia frontu Wschodniego i wojny światowej. Podsumowanie. W: Archeologiczne Przywracanie pamięci o Wielkiej Wojnie w rejonie Rawki i Bzury (1914-1915), red. A.I. Zalewska. Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. s. 409-420.
Zalewska A.I., Cyngot D. 2019. Problem masowej śmierci i (nie)obecności miejsc spoczynku żołnierzy poległych w rejonie Rawki i Bzury w latach 1914-1915. W: Archeologiczne Przywracanie pamięci o Wielkiej Wojnie w rejonie Rawki i Bzury (1914-1915), red. A.I. Zalewska. Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 317-324.
Zalewska A.I., Kiarszys G. 2019. Cmentarze i mogiły wojenne zlokalizowane w wyniku Archeologicznego Przywracania Pamięci o Wielkiej Wojnie w rejonie Rawki i Bzury w aktualnych granicach gmin Bolim.w, Nieborów, Nowa Sucha i Wiskitki. W: Archeologiczne Przywracanie pamięci o Wielkiej Wojnie w rejonie Rawki i Bzury (1914-1915), red. A.I. Zalewska. Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 403-408.
Zalewska A.I., Kiarszys G. 2019. Poszukiwanie cmentarzy wojennych w rejonie Rawki i Bzury poprzez korelowanie danych archiwalnych, kartograficznych, teledetekcyjnych i archeologicznych. W: Archeologiczne Przywracanie pamięci o Wielkiej Wojnie w rejonie Rawki i Bzury (1914-1915), red. A.I. Zalewska. Warszawa, Wydawnictwo IAE PAN, s. 387-402.
Zalewska A.I., 2019. Materialne pozostałości konfliktów i zbrodni XX w. jako prowokacje do refleksji nad naturą związków przeszłości z teraźniejszością i przyszłością. W: Materialne pozostałości konfliktów i zbrodni XX wieku w świetle najnowszych badań archeologicznych, red. H. Mik, W. Węglińska. Gdańsk, s. 159-182.
31 marca 2015 @ 08:40
DEPOZYT BUTLI GAZOWYCH PRZEDMIOTEM BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH Zespołu Badawczego APP
W ostatnich dniach (27—31.03.2015), na skutek działalności wandali na terenie jednego z warszawskich fortów, konieczne stało się zabezpieczenie i zadokumentowanie metodami archeologicznymi depozytu unikatowych butli gazowych.
W związku z charakterem znaleziska (unikalny depozyt zabytkowych butli gazowych prawdopodobnie związanych z atakami chemicznymi w czasie Wielkiej Wojny)- na prośbę Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, Członkowie Zespołu Badawczego “ARCHEOLOGICZNE PRZYWRACANIE PAMIĘCI O WIELKIEJ WOJNIE. Materialne pozostałości życia i śmierci w okopach na froncie wschodnim oraz stan przemian krajobrazu pobitewnego w rejonie Rawki i Bzury (1914-2014)” przystąpili do działań mających na celu zadokumentowanie zniszczeń powstałych w wyniku rabunku oraz rozpoznanie kontekstu zalegania znalezisk.
Dzięki zastosowaniu archeologicznych metod badawczych, możliwe było szczegółowe określenie kontekstu zalegania depozytu oraz wstępne zidentyfikowanie zbiorników i stwierdzenie ich wysokiej wartości poznawczej i muzealnej.
Archeolodzy APP bardzo się zaangażowali także w proces uchronienie destruktów butli przed ich utylizacją. Prosimy o wspieranie nas życzliwymi myślami!
Aktualnie trwają badania destruktów butli i innych próbek, które są prowadzone przez CENTRALNY OŚRODEK ANALIZY SKAŻEŃ. Teren znaleziska jest zabezpieczony przez służby mundurowe i nie jest możliwe jego zwiedzanie z uwagi na ewentualne zagrożenie.
OŚWIADCZENIE:
Do czasu zakończenia analiz specjalistycznych oraz archeologicznych prac badawczych członkowie Zespołu Badawczego APP zaangażowani w poszukiwania i dokumentację znalezisk na terenie Fortu, nie będą udzielali informacji szczegółowych na temat znaleziska ze względu na jego specyfikę.
Prosimy też w tym kontekście:
– o rezygnację z samodzielnej eksploracji / wydobywania destruktów obiektów militarnych,
– o zaprzestanie epatowania cenami rynkowymi destruktów z I wojny Światowej na forum publicznym,
– o nie zbliżanie się do miejsca zalegania destruktów butli gazowych.
dr Anna Zalewska (APP, Archeologia Współczesnych Konfliktów)
18 września 2015 @ 04:45
“Te zatopione w krajobraz istotne lekcje są często niedostrzegane. O wielu miejscach i wydarzeniach, tak jak o bitwie pod Bolimowem, powstają legendy, a prawda leży na wyciągnięcie ręki lub tuż pod ziemią. Trzeba tylko chcieć ją dostrzec i umieć pokazać innym” (Jacek Czarnecki).
“To smutne, że tyle ofiar ludzkich poszło w zapomnienie. Na cmentarzach z tamtego okresu często widnieją tablice z napisem „cmentarz żołnierzy niemieckich”. A na tablicach nagrobnych jest bardzo wiele polsko brzmiących nazwisk. Warto, żebyśmy przypomnieli tych ludzi, żebyśmy przypomnieli sobie, że to była jednak nasza wojna” (Rafał Figiel).
vide
Nasza wielka zapomniana wojna by Wojciech Pastuszka
http://www.forbes.pl/archeologia-wojny-nasza-wielka-zapomniana-wojna,artykuly,194973,1,1.html
tam na zdjęciu najliczniejszy dotychczas wydobyty z ziemi i z pewnością pierwszy w dziejach archeologii depozyt pojemników po gazach bojowych podjęty w Warszawie w Forcie Chrzanów z czynnym udziałem Wojska Polskiego. Już wkrótce Członkowie Zespołu Naukowego powołanego do realizacji projektu “Archeologiczne przywracanie pamięci o Wielkiej Wojnie” zakończą opracowywanie wyników z archeologicznych badań wykopaliskowych przeprowadzonych w trakcie podejmowania tych butli w kwietniu i sierpniu 2015 roku. Wynikami podzielimy się na początku października na stronie projektu archeomemory.pl