W czasie Wielkiej Wojny nad Rawką i Bzurą – od grudnia 1914 do lipca 1915 – tylko na odcinku frontu między Sochaczewem a Skierniewicami walczące armie poniosły ogromne straty. Również ucierpieli mieszkańcy ziem zagarniętych przez działania wojenne …
Na terenie objętym działaniami wojennymi od zimy 1914 do lata 1915 r. ucierpiała także lokalna ludność. Zniszczone zostały zabudowania, uprawy i wiele lasów, wytrzebione zostały zwierzęta domowe i dzikie.
Pod koniec 1914 r. wojna manewrowa na w froncie wschodnim, przekształciła się w wojnę pozycyjną.
KALENDARIUM
18.12.1914 r. Wojska niemieckie weszły do Bolimowa, wojska rosyjskie utworzyły linię obrony, wkrótce rozpoczęła się krwawa wojna pozycyjna
Zimowa Bitwa nad Rawką (styczeń/luty 1915)
styczeń 1915 – próby zastosowania w sytuacjach bojowych gazów drażniących i łzawiących podejmowane przez armię niemiecką
31.01.1915 – pierwszy w historii atak z masowym bojowym użyciem broni chemicznej:
Niemcy prócz ciężkiej artylerii użyli 18.000 pocisków z gazem łzawiącym oraz drażniącym. Bezskutecznie.
Kampania wiosenna nad Rawką (luty–maj 1915)
Lokalne starcia z użyciem artylerii. Rosjanie dokonali 6 udanych ataków minowych, podkopując się pod pozycje niemieckie, wysadzili je w powietrze.
Użycie gazów trujących (maj–lipiec 1915):
31 maja 1915 – Niemcy użyli ok. 12000 butli z których wypuścili 240 ton zabójczego chloru (między Majdanem Bolimowskim a Zakrzewem).
12 czerwca 1915 – kolejny atak bronią chemiczną – użyto ok. 4500 butli z chlorem (między Suchą i Zakrzewem).
6 lipca 1915 – Armia Niemiecka wypuściła lotny chlor z 9 000 butli (między Wolą Szydłowiecką a Zakrzewem).
W tych atakach, na skutek użycia broni chemicznej zagazowanych zostało tysiące żołnierzy Armii Rosyjskiej i ok 1700 z Armii Niemieckiej.
16-17 lipca 1915 koniec walk nad Rawką.
Dla miejscowej ludności nadszedł TRUDNY czas odbudowy zniszczonych gospodarstw i powrotu do normalności czasu (s)pokoju.
Opracowanie: Anna Zalewska
Więcej informacji MOŻNA ZNALEŹĆ w artykułach i publikacjach książkowych:
vol. I.
Zalewska Anna I. (red.) 2019. ARCHEOLOGICZNE PRZYWRACANIE PAMIĘCI O WIELKIEJ WOJNIE W REJONIE RAWKI I BZURY (1914-1915), Warszawa.
– dystrybucją książki (I) zawierającej wyniki projektu zajmuje się Wydawnictwo IAE PAN
http://iaepan.vot.pl/wydawnictwo
vol. II.
Zalewska A.I., Czarnecki J., Kiarszys G., 2019.
KRAJOBRAZ WIELKIEJ WOJNY. Front nad Rawką i Bzurą (1914-1915) w świetle teledetekcji archeologicznej i źródeł historycznych. Warszawa.
– dystrybucją książki (II) zawierającej wyniki projektu zajmuje się Fundacja Przydrożne Lekcje Historii.
ZAINTERESOWANYCH ZAKUPEM
PROSIMY O KONTAKT: azalew@op.pl
SPIS TREŚCI książki pt. “KRAJOBRAZ WIELKIEJ WOJNY…” (Zalewska, Czarnecki, Kiarszys 2019):
Wprowadzenie
Część I. Wgląd w przestrzenność pola bitwy w rejonie Rawki i Bzury
I.1. Zanim nadeszła wojna. Wszystko jest jeszcze na swoim miejscu
I.2. Powiązania: sieć komunikacyjna i lokalizacja linii frontu
I.3. Wgląd w proces przemian krajobrazu w rejonie Rawki i Bzury
I.4. Typowanie odcinków pola bitwy jako miejsc węzłowych
I.5. Wnioski
Część II. Potencjał informacyjny metod teledetekcyjnych w rejestrowaniu śladów Wielkiej Wojny
II.1. Krajobraz jako zespolenie czynników naturo-kulturowych i jako siła
II.2. Propozycja interpretacji funkcjonalnej śladów I wojny światowej w rejonie Rawki i Bzury
II.3. Przeszkody wodne i ich korelacja z instalacjami komunikacyjnymi i umocnieniami polowymi
II.4. Organizacja przestrzeni frontowej: fortyfikacje na obszarach zalesionych, szlaki komunikacyjne oraz ich ochrona
II.5. Fortyfikacje polowe i ich funkcje w świetle danych teledetekcyjnych
II.6. Stanowiska artylerii i ślady jej użycia
II.7. Frontowe i tyłowe obozowiska wojskowe
II.8. Wnioski
III.1. Charakterystyka zbioru unikatowych ukośnych zdjęć lotniczych wykonanych w 1915 roku
III.2. Dane techniczne i czytelność fotografii lotniczych wykonanych w 1915 roku w rejonie Rawki i Bzury
III.3. Zwiad lotniczy nad Rawką i Bzurą w latach 1914 i 1915 55
III.3.1. Zwiad balonowy
III.3.2. Samoloty zwiadowcze
III.3.3. Zadania jednostek rozpoznawczych
Część IV. Miejsca węzłowe w rejonie Rawki i Bzury (I-V)
IV.1. Odcinek frontu w rejonie wsi Joachimów-Mogiły. Relikty fortyfikacji polowych (I)
IV.2. Wola Szydłowiecka w świetle źródeł historycznych. Miejsce nieuchwytne dla metod teledetekcyjnych (II)
IV.3. Organizacja umocnień polowych w rejonie Humina i „Wzgórza 95” (III)
IV.4. Odcinek frontu w rejonie Borzymowa vel Borzymówki (IV)
IV.5. Organizacja przestrzenna frontu w pobliżu wsi Zakrzew i ujścia rzeki Suchej do Bzury (V)
Część V. Archeologiczny krajobraz Wielkiej Wojny w rejonie Rawki i Bzury
Landscape of war in the light of archeological remote sensing: summary
Krajobraz wojny w świetle teledetekcji archeologicznej: podsumowanie
Bibliografia
Wykaz skrótów
Noty o Autorach 14