Dnia 12 grudnia 2018 roku W GMINNYM OŚRODKU KULTURY W BOLIMOWIE,  odbył się oraz został rozstrzygnięty konkurs  pt. „Wielka Wojna nad Rawką 1914-1915”, była to XIII odsłona Turnieju Wiedzy o Bolimowie w 100 – lecie odzyskania Niepodległości. Serdecznie gratulujemy Zwycięzcom! Wasza wiedza była imponująca. 

Dziękuję również wszystkim uczestnikom pogadanki, którą mogliśmy odbyć w oczekiwaniu na wyniki i rozstrzygnięcia, Wasze  uzasadnienia powodów dla których warto pochylać się nad nieodległą przeszłością oraz Wasze pomysły odnoszące się do rozwinięcia, uczynienia bardziej komunikatywną, nowoczesną, sugestywną wystawy dedykowanej wydarzeniom 1914-1915 w rejonie Rawki i Bzury były bardzo ciekawe i wartościowe. 

Osobiście, bardzo Wam dziękuję za to spotkanie, zaś Organizatorom dziękuję w imieniu własnym i współautorów za uznanie naszych książek za pożyteczne w transmisji wiedzy na temat glokalnej historii  Wielkiej Wojny w rejonie Rawki i Bzury 1914-1915.

• Anna I. Zalewska 

Zwycięscy konkursy wiedzy „Wielka Wojna nad Rawką 1914-1915”  (foto po lewej stronie) oraz wszyscy Uczestnicy (foto po prawej stronie). Foto Źródło: GOK Bolimów.

Laureaci Konkursu pt. „Wielka Wojna nad Rawką 1914-1915” , którzy wykazali się największą wiedzą!! Gratulujemy!

DZIĘKUJEMY ZA TAK LICZNE PRZYBYCIE WSZYSTKIM, KTÓRZY DEDYKOWALI SWÓJ CZAS ZAPOZNANIU SIĘ Z WYNIKAMI ARCHEOLOGICZNEGO PRZYWRACANIA PAMIĘCI O WIELKIEJ WOJNIE W REJON IE RAWKI I BZURY DNIA 1 GRUDNIA 2018 ROKU!!

On line dostępne są  fotorelacje z Ceremonii i Uroczystości z dnia 1 grudnia 2018 roku (wybór poniżej),

vide również fotorelacje autorstwa P. Pawła Baranieckiego  na stronach:

 https://public.fotki.com/psbpsb/miscellaneous/dbrowa-niepodlegoci/ oraz 

https://public.fotki.com/psbpsb/miscellaneous/ossuarium-onierzy-i/

Bardzo bardzo dziękujemy za wszystkie  fotograficzne zapisy wydarzeń z dnia 1 grudnia 2018 roku, które do nas dotarły.

FOTORELACJA:  ŹRÓDŁO GOK BOLIMÓW 

ZOB TAKŻE MEDIA:

Dziękujemy!!!

Dnia  27 listopada w Hadze zaprezentowane zostały wyniki badań APP w trakcie wykładu pt. PRZESZŁOŚĆ JAKO REPOZYTORIUM OSTRZEŻEŃ
PRZYDATNE DLA PRZYSZŁOŚCI BEZ BRONI CHEMICZNEJ

(w j. ang. THE PAST AS THE REPOSITORY OF WARNINGS USEFUL FOR THE FUTURE WITHOUT CHEMICAL WEAPON)

(Foto by OPCW)

Lecture by Anna Zalewska, Member of the OPCW Advisory Board on Education and Outreach,

to the Fourth Review Conference of the Chemical Weapons Convention (The Hague, 27 November 2018).

Dnia 1 grudnia 2018 w Bolimowie, w ramach prezentacji wyników badań Archeologiczne Przywracanie Pamięci o Wielkiej Wojnie (od g. 14:30)  odbędzie się  wykład, dyskusja na temat celów, przebiegi u następstw APP oraz nastąpi otwarcie w powołanej w listopadzie 2018 roku, Uchwałą Rady Gminy –  Izbie Pamięci  w Bolimowie –  mini wystawy archeologicznej  pt. 

Rzeczy, które pozostały  po Wielkiej Wojnie nad Rawką

… w siedmiu odsłonach

Miejsce:  w sali muzealnej w Gminnym Ośrodku Kultury przy ul Łowickiej 9 w Bolimowie.  

Serdecznie zapraszamy!

ZAPROSZENIE

http://www.gokbolimow.pl/news/zapraszamy-w-imieniu-organizatorow

Zachęcamy do  udziału w popołudniowych wydarzeniach  APP, które odbędą się w GOK Bolimów

– wszystkich wydarzeniami historycznymi z rejonu Rawki i Bzury, materialnymi po nich pozostałościami oraz ich współczesną kondycją i istotą.

***

Młodzież zainteresowaną ww. zachęcamy do  czynnego udziału w międzyszkolnym konkursie wiedzy o Wielkiej Wojnie 1914-1915 zaplanowanego na 12 grudnia 2018 roku w Bolimowie przez Organizatora konkurs GOK Bolimów. 

Pytania będą się odnosiły do wiedzy przedmiotowej zwartej w książkach:

Zalewska A., Kaliński S., Czarnecki J., Wielka Wojna nad Rawką 1914-1915 i materialne po niej pozostałości, Warszawa: IAE PAN,  2014;

Zalewska A.I., Czarnecki J., Ślady i świadectwa Wielkiej Wojny nad Rawką i Bzurą. Seria: Przydrożne Lekcje Historii, Warszawa: Fundacja Przydrożne Lekcje Historii, 2016.

Zaproszenie

na upamiętnienie setnej rocznicy ZAKOŃCZENIA PIERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ 

oraz 

ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI.

Dnia 1 grudnia 2018 roku

odbędzie się   Ceremonia pochówku  szczątków żołnierzy poległych w latach 1914-1915  w rejonie Rawki

i odnalezionych w wyniku Archeologicznego Przywracania Pamięci o Wielkiej Wojnie

oraz

ustanowienie Ossuarium Wielkiej Wojny.

na Cmentarzu Wojennym w Joachimowie Mogiłach w Puszczy Bolimowskiej

a także

Uroczyste otwarcie pomnika historii  w postaci żywego pomnika przyrody Dąbrowa Niepodległości.

PROGRAM    WYDARZENIA

1 grudnia 2018 (sobota)

godz. 11:00

Ceremonia pochówku oraz modlitwa ekumeniczna za poległych i ofiary wojen, w tym ofiary broni chemicznej.

Miejsce: Joachimów Mogiły – Cmentarz Wojenny

godz. 13:00

Uroczyste otwarcie pomnika historii  w postaci żywego pomnika przyrody Dąbrowa Niepodległości.

Miejsce:

Puszcza Bolimowska, teren wskazany przez  Wspólnotę Lasów Osady Bolimów w Bolimowie

Miejsce: Puszcza Bolimowska, teren wskazany przez  Wspólnotę Lasów Osady Bolimów w Bolimowie

godz. 14:30

Prezentacja wyników badań naukowych w ramach projektu  pt. Archeologiczne Przywracanie Pamięci o Wielkiej Wojnie w rejonie Rawki i Bzury

(Zespół APP)

Miejsce: Gminny Ośrodek Kultury, Bolimów.

Serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych historią nieodległej przeszłości oraz materialnych i mentalnych po niej pozostałości.

Szczegóły dot. wydarzenia 1 grudnia 2018 również  na stronach pozostałych  organizatorów oraz na plakatach.

***

Uroczystości I grudnia  rozpoczną się od godz. 11:00 na Cmentarzu Wojennym z okresu Wielkiej Wojny w Joachimowie Mogiłach (gmina Bolimów, woj. Łódzkie), który został rozpoznany w wyniku badań archeologicznych jako cmentarz wojenny na którym spoczywają żołnierze armii rosyjskiej i niemieckiej, polegli w toku walk w latach 1914- 1915 w rejonie Rawki i Bzury. Precyzyjna liczba żołnierzy poległych w tym rejonie nigdy dotychczas nie została określona. Wg estymacji liczba poległych wynosi od około 70 000 do 100 000 poległych w okresie od grudnia 1914 do lipca 1915 roku. Polegli żołnierze spoczęli na lokalnych cmentarzach wojennych oraz na byłym polu bitwy.

W trakcie uroczystości 1 grudnia 2018 roku ustanowione zostanie Ossuarium Żołnierzy Wielkiej Wojny na Cmentarzu Wojennym w Joachimowie Mogiłach oraz odbędzie się Ceremonia pochówku szczątków bezimiennych żołnierzy odnalezionych w wyniku prac archeologicznych. Pochowane zostaną szczątki bezimiennych żołnierzy obydwu stron walczących w rejonie Rawki i Bzury tj. Armii Cesarstwa Niemieckiego i Armii Imperium Rosyjskiego.

W wyniku analiz antropologicznych i medyczno-sądowych stanowiących element realizacji projektu „Archeologiczne Przywracanie Pamięci o Wielkiej Wojnie” (APP) zlokalizowano i rozpoznano szczątki co najmniej 80 poległych żołnierzy, spośród których szczątki pięciu poległych zostały uprzednio pochowane na Cmentarzu Wojennym w Budach Grabskich, zaś szczątki co najmniej 50 poległych spoczną 1 grudnia 2018 roku na Cmentarzu Wojennym w Joachimowie Mogiłach w centralnym kopcu mogilnym, zrekonstruowanym i uczytelnionym z poszanowaniem substancji pierwotnej i pierwotnej formy cmentarza wojennego.

Część z odnalezionych szczątków pozostała in situ tj. w miejscach ich odnalezienia zgodnie z wyjściowym założeniem – tj. w tych przypadkach, w których został dowiedziony z użyciem metod archeologicznych cmentarny charakter pierwotnego miejsca spoczynku poległych. Założeniem projektu APP było nie rozkopywanie cmentarzy, ale ich lokalizacja, uczytelnianie i upamiętnianie, jako miejsc formalnie podlegających bezczasowej ochronie.

Istotnym elementem uroczystości dnia 1 grudnia będzie modlitwa ekumeniczna za wszystkich  poległych i ofiary wojen, w tym ofiary broni chemicznej.

Po ceremonii i modlitwie na centralnej mogile poświęcone zostaną krzyże: rzymsko katolicki/ ewangelicki oraz prawosławny oraz umieszczona tabliczka z napisem:

więcej vide: 

Serdecznie zapraszamy na wystawę pt.

RZECZY I LUDZIE  W OKOPACH WIELKIEJ WOJNY.

Prezentacja wyboru zabytków archeologicznych z pola bitwy   1914-1915 w rejonie Rawki i Bzury

GDZIE: Miejsce wystawy: Szkoła Podstawowa

im. Henryka Dąbrowskiego w Bolimowie, ul. Sokołowska 24  (sala gimnastyczna)

KIEDY: 26 SIERPNIA 2018 (NIEDZIELA)

NA WYSTAWIE ZAPREZENTOWANY ZOSTANIE WYBÓR  ZABYTKÓW ZWIĄZANYCH Z ŻOŁNIERSKIM ŻYCIEM CODZIENNYM.

Zabytki te zostały podjęte i zadokumentowane w ramach projektu naukowego: Archeologiczne Przywracanie Pamięci o Wielkiej Wojnie. Materialne pozostałości życia i śmierci w okopach na froncie wschodnim oraz stan przemian krajobrazu pobitewnego w rejonie Rawki i Bzury (1914–2014).

do zobaczenia 🙂

Organizatorzy wystawy:

Gmina Bolimów,

GOK Bolimów,

Szkoła Podstawowa im. J. Dąbrowskiego w Bolimowie

Członkowie Zespołu powołanego do realizacji projektu APP

Fundacja Przydrożne Lekcje Historii

xxx

Serdecznie zapraszam na prelekcję na temat śladów i świadectw I wojny światowej na terenie gminy Nowa Sucha.

Spotkanie odbędzie się w 102 rocznicę zakończenia działań wojennych nad Rawką i Bzurą.

kiedy: 
17 lipca 2017 roku

Jesienią 2016 roku,  w Kozłowie Biskupim, w miejscu w którym miało nie być cmentarza wojennego,

odkryty został  Cmentarz Wojenny:

Cmentarz ten  został rozpoznany w  efekcie realizacji zad 2 BADANIA NIEINWAZYJNE w  ramach projektu pt. „ARCHEOLOGICZNE PRZYWRACANIE PAMIĘCI O WIELKIEJ WOJNIE. Obraz życia i śmierci w okopach na froncie wschodnim oraz stan przemian krajobrazu pobitewnego w rejonie Rawki i Bzury” realizowanego w IAE PAN (kierownik projektu dr hab. Anna I. Zalewska).

Poprzez realizację zad 3  BADANIA INWAZYJNE  dowiedziono, że cmentarz pozostaje cmentarzem.

Prace archeologiczne prowadzone były na podstawie zezwolenia nr 265/2016 z dnia 28.09.2016 r. wydanego przez Urząd Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, Delegatura Płock. 

Archeolodzy wnioskują o przywrócenie temu miejscu status Cmentarza Wojennego.

LOKALIZACJA CMENTARZA WOJENNEGO W KOZŁOWIE BISKUPIM:

Wg źródeł pisanych jest to cmentarz wojenny „Kozłów Biskupi I”,  położony w lesie, w pobliżu torów kolejowych”; ”położony na północny-wschód od wsi Zakrzew”.

Stan na 2016 r.:

Cmentarz znajduje się bezpośrednio przy drodze lokalnej, z nawierzchnią asfaltową, ku wsi Zakrzew. Przez Cmentarz Wojenny przechodzi droga leśna. W obrębie cmentarza prowadzona była intensywna gospodarka leśna, m.in. dokonano nasadzeń drzew.

OBSZAR CMENTARZA WOJENNEGO WYZNACZAJĄ NAROŻNIKI

(określenie GPS):

1: 20.18880,52.17683

2: 20.18973,52.17682

3: 20.18973,52.17653

4: 20.18889,52.17653/

(wg. Poland CS92   EPSG:2180)

STAN ZACHOWANIA  CMENTARZA WOJENNEGO W KOZŁOWIE BISKUPIM:

Pierwotne formy upamiętnienia (pomnik, układ, krzyże) zostały zniszczone. Wtórne upamiętnienie z l. 20. (tablice nagrobne, pomnik) zostały niemal całkowicie zniszczone (teren zaorano w l. 90. XX w.

Data ostatniego remontu:1927 r. „odnawianie i nasadzanie roślin”.

Nie zachował się pierwotny pomnik na którym wg. informacji uzyskanych metodą wywiadu były, na szlachetnym kamieniu wyryte napisy w tym nazwiska żołnierzy armii niemieckiej.

Na wydobytym w 2016 r z pod ziemi pomniku znajduje się krzyż i data

[1/10 1928]

Nie zachował się pierwotny pomnik na którym wg. informacji uzyskanych metodą wywiadu były, na szlachetnym kamieniu wyryte napisy w tym nazwiska żołnierzy armii niemieckiej.

Na wydobytym w 2016 r z pod ziemi pomniku znajduje się krzyż i data

[1/10 1928]

TŁO HISTORYCZNE

W tej okolicy rozpoczęły się 18 grudnia 1914 roku, gdy na wysokości Kozłowa Biskupiego przeprawiły się pierwsze niemieckie pułki XIII korpusu. Rosjanie swoje pozycje rozbudowali głw. w oparciu o nasyp kolejowy. Od 30 grudnia do 6 stycznia w tym rejonie trwały intensywne niemieckie próby natarcia zakończone zdobyciem folwarku Zakrzew i pozycji kilkaset metrów od folwarku Żylin. 5 stycznia na wysokości wsi Sucha i Lasu Borzymowskiego zdobyto 1 linie okopów niemieckich a niemiecka 26 Dywizja Piechoty nacierająca na tym odcinku do popołudnia zdobyła 5 karabinów maszynowych i 1000 jeńców. Od zimy 1915 r. na tym odcinku trwała wojna pozycyjna – w której żadna ze stron nie umiała przełamać oporu przeciwnika.    W następnych miesiącach obie strony rozbudowywały swoje linie i prowadziły lokalne potyczki i ataki.

12 czerwca 1915 w tym rejonie miał miejsce atak gazowy. Wyłom wywalczony tego dnia przez jednostki niemieckie miał 6 km szerokości i od 600 do 3000 metrów głębokości, nie był to więc spektakularny sukces. Według „Dziennika Bojowego” do niewoli wzięto ok. 1700 jeńców a ok. 2000 dalszych, zmarło od gazu lub zginęło w walce. Według źródeł rosyjskich 12 czerwca zostało zatrutych 3100 rosyjskich żołnierzy, 1200 śmiertelnie zatrutych pozostało w okopach. Straty niemieckie wyniosły 1200 żołnierzy zabitych i rannych, oprócz tego 350 żołnierzy zostało zatrutych gazem.

Część żołnierzy poległych w tej bitwie została pochowana na cmentarzu w Kozłowie I.  Cmentarz ten przebudowano w l. 20. XX wieku. Pochowano tu także poległych pierwotnie pochowanych w m. Zakrzew. Wydobyte z ziemi płyty nagrobne, wskazują że na cmentarzu są pochowani żołnierze m.in. żołnierze 8 Rezerwowego Pułku Piechoty i 175 Pułku Piechoty.

SZERZEJ vide:

Zalewska A., Czarnecki J. (2016), Ślady i świadectwa czasu Wielkiej Wojny nad Rawką i Bzurą.Warszawa.

LICZBA POCHOWANYCH (ESTYMACJE)

W wyniku kwerendy archiwalnej, na dzień dzisiejszy należy przyjąć, że na Cmentarzu Wojennym w Kozłowie Biskupim („Kozłów I”) (1915 r.) pierwotnie spoczęło 123 żołnierzy armii niemieckiej i 279 żołnierzy armii rosyjskiej.

W latach 20. XX wieku (1926-1927) na etapie komasacji okolicznych cmentarzy, na cmentarzu wojennym w Kozłowie  Biskupim prawdopodobnie zostali dodatkowo pochowani  żołnierze pierwotnie spoczywający na cmentarzu wojennym  we wsi Zakrzew tj. na terenie majątku (zespołu dworsko-folwarcznego Zakrzew w liczbie 184 żołnierzy armii niemieckiej i 283 żołnierzy armii rosyjskiej.

W sumie na cmentarzu wojennym w Kozłowie Biskupim

  spoczywa co najmniej 869 poległych obydwu armii: 

307 żołnierzy armii niemieckiej i 562 żołnierzy armii rosyjskiej.

Na aktualnym etapie interpretacji wyników badań, bezspornie rozczytanych zostało 9 płyt upamiętniających poległych żołnierzy:

płyta nr 51 Löffler Otto (10. Komp) wcześniej rannego (rezerwista); płyta nr 52 Krüger Christian (10. Komp);
płyta nr 54 Jahrmärker Otto (10. Komp.);
płyta nr 55 Grasmann Anton (10. Komp.);

płyta nr 61 Musk Pepke Leo (5/175);
płyta nr 62 Pietzschmann Walter (1. Komp. ?);

płyta nr 46 Wilhelm Emil (prawdopodobnie IR 330, wchodzący w skład Brygady Doussin. – przed zmianami struktury jednostek);

płyta nr 50 Schulz Alfred (?);

płyta nr 53 (prawdopodobnie) Hahn Adolf (ART. ?) na liście poległych z RIR 8 jest Adolf Hahn z 10 kompanii.

Uzupełnienia z ostatniej chwili, od wspaniałego Karla Fuchsi:

Wilhelm Emil WM 1. Br. Doussin/ IR 330  Zeckritz, Torgau 12.06.1915     
Pepke Leo Musk. 5. IR 175  Konitz 12.06.1915       
Pietschmann W. KFW 11. RIR 8  Berlin 12.06.1915  vermisst   
Schulz V Alfred Gren. 10./11 RIR 8  Guben 12.06.1915     
Hahn II Adolf Res. 10. RIR 8  Wonarowitz 12.06.1915     
Grasmann Anton Ers.Res. 10. RIR 8  Neuenbuch, Unterfranken 12.06.1915    
Jahrmärker Otto Ers.Res. 10. RIR 8  Schildberg, Soldin 12.06.1915      
Krüger Christian Res. 10. RIR 8  Burg, Cottbus 12.06.1915    
Löffler Otto Res. 10. RIR 8  Landsberg adW. 12.06.1915      
Merten Franz/Hans  3. RIR 8  Dresden      

WYDATNY UDZIAŁ W PROCESIE OPRACOWYWANIA WNIOSKÓW POWYŻEJ MIELI: 

Członkowie Zespołu APP 

oraz  Tomasz Kuran, Karl Fuchsi, Łukasz Konopacki

W pracach archeologicznych na Cmentarzu Wojennym w Kozłowie brali

udział członkowie i współpracownicy zespołu APP,

wolontariusze oraz praktykanci z IA UMCS

KTÓRYM W TYM MIEJSCU SERDECZNIE DZIĘKUJĘ

autor: dr hab Anna Zalewska

PS

w razie uwag merytorycznych lub woli uzupełnienia informacji powyżej bardzo proszę o kontakt

azalew@op.pl

PROSZĘ WSZYSTKICH ZAINTERESOWANYCH PRZYWRÓCENIEM CMENTARZOWI W KOZŁOWIE BISKUPIM WŁAŚCIWEGO MU STATUSU O KOMENTARZE I SUGESTIE, JAK CMENTARZ TEN POWINIEN ZDANIEM PAŃSTWA WYGLĄDAĆ. 

BARDZO POMOCNE BYŁBY WSZELKIE ZDJĘCIA CMENTARZY Z CZASÓW I WOJNY O ZBLIŻONYM KSZTAŁCIE ORAZ WSPOMNIENIA OSÓB, KTÓRE MAJĄ WIEDZĘ, JAK CMENTARZ  TEN WYGLĄDAŁ W PRZESZŁOŚCI, JAKIM ZMIANOM/ PRZEKSZTAŁCENIOM  STOPNIOWO ULEGAŁ.

SPRAWA JEST PILNA, GDYŻ W WYNIKU NASZYCH ARCHEOLOGICZNYCH STARAŃ PAN WÓJT GMINY NOWA SUCHA OTRZYMA ŚRODKI Z MAZOWIECKIEGO URZĘDU WOJEWÓDZKIEGO NA RENOWACJĘ CMENTARZA.  BY MÓGŁ ZROBIĆ  TO OPTYMALNIE, NA MIARĘ AKTUALNYCH MOŻLIWOŚCI, POTRZEBNE JEST WSPARCIE WSZYSTKICH LUDZI DOBREJ WOLI (TYM RAZEM MERYTORYCZNE, TECHNICZNE ETC,  GDYŻ WSPARCIE FINANSOWE – JUŻ ZOSTAŁO ZAPEWNIONE).