Finalizacja opracowania ceramiki z pola bitwy

“Poprzez analizę wyżej wymienionych źródeł materialnych możliwe jest odtworzenie wybranych, niematerialnych aspektów przeszłości, wejrzenie w świat ludzi, którzy pozostają dla nas na ogół bezimienni. Poprzez obcowanie z należącymi do nich przedmiotami, tymi, którymi na co dzień się posługiwali, przynajmniej w niewielkim stopniu możemy poznać ich potrzeby, upodobania, niedomagania i słabości. Wyroby te musiały bowiem mieć dla nich znaczenie czysto użytkowe albo – co ważniejsze – wartość emocjonalną, gdyż zostały zabrane jako nieodzowny ekwipunek na czas wojennej zawieruchy, mimo iż nie były rzeczami pierwszej potrzeby. A dzięki temu, że przetrwały, nawet w niewielkiej części, są doskonałym znakiem pamięci o tych, do których należały”

• do takich wniosków doszła dr Magdalena Bis z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie w interakcji z zabytkami z pola bitwy nad Rawką i Bzurą. Również, te tylko pozornie nieistotne elementy archeologicznego krajobrazu Wielkiej Wojny są istotną składową procesu poznawczego. Sa też wyzwaniem poznawczym (interpretacyjnym).

Magadalena Bis doszła m.in. do wniosku, że:

“W gromadzeniu i selekcji zabytków ceramicznych z frontu wschodniego I wojny światowej istotne jest zwrócenie szczególnej uwagi i wydzielanie przedmiotów, które można uznać za osobiste (stanowiące kategorię 4), najwięcej mówiące o ich posiadaczach. Mogą one wskazywać z jednej strony na codzienne praktyki użytkowników, z drugiej zaś na ich cechy indywidualne, przede wszystkim na:

• gust i zamożność, o czym świadczą: sposób wykonania wyrobów ceramicznych rozmaitych rodzajów, ich jakość, zdobienie (w tym napisy) oraz proweniencja (produkcja rodzima lub obca);
• znaczenie relacji rodzinnych, np. ceramiczne ramki na zdjęcia;
• praktyki religijne – np. gliniane dewocjonalia (m.in. figurki świętych, kropielniczki);
• dbałość o higienę i wygląd – naczynia niezbędne do wykonywania takich zabiegów (np. misy, dzbanki na wodę, pojemniki na kosmetyki) oraz ceramiczne elementy przyrządów używanych do tego celu (np. rączki szczotek do włosów, ramki lusterek);
• stan zdrowia – naczynia na medyczne specyfiki w różnej postaci, na indywidualne potrzeby (słoje, ampułki, fiolki, butelki), akcesoria do zabiegów leczniczych (np. bańki ceramiczne);
• nałogi – związane z używaniem tytoniu (tj. elementy fajek, pojemniki na tytoń, tabakiery, popielniczki) i konsumpcją alkoholu (przede wszystkim butelki, kufle, karafki, korki ceramiczne do butelek szklanych)”.

Powyższy fragment pochodzi z rozdziału pt.

“Ceramika z pola bitwy z frontu wschodniego I wojny światowej i jej wartość poznawcza. Ogólna charakterystyka” autorstwa M. Bis (2021)

Już niebawem będzie można o tym przeczytać w książce pt. “Archeologia Wielkiej Wojny Frontu Wschodniego jako wyzwanie”. Trwają prace nad finalizacją treści publikacji 🙂

* Teryna, czyli naczynie do potraw z pokrywą, będące elementem serwisu stołowego; wyrób masywny (którego ścianki mają grubość 6-9 mm, a dno średnicę 8 cm), z płaskim dnem, w części przydennej ściętym, z dość pękatym brzuścem i żółtą powierzchnią zewnętrzną. Tego typu informacja stała się elementem archeologii frontu wschodniego, za przyczyną drobnego fragmentu dna z częścią przydenną brzuśca, który został odnaleziony na stanowisku w Jasionnej (gmina Bolimów).

Na zewnątrz dna tego fragmentu do dzis widnieje, zachowana częściowo, sygnatura malowana w kolorze czarnym: „K G [L]unéville”; obok wytłoczona liczba arabska „13” i litera „W”. To wyrób importowany z renomowanej, francuskiej wytwórni fajansów w Lunéville, działającej od roku 1723 do dziś, zwanej od 1749 r. manufacture du roi de Pologne na cześć księcia Lorraine, wcześniej króla Polski, Stanisława Leszczyńskiego. Znak umieszczony na zabytku używany był pod koniec XIX – na początku XX w. (za M. Bis 2021).

Nasze badania prowadzone są w ramach projektu pt. Archeologia Frontu Wschodniego Wielkiej Wojny i dziedzictwo konfliktów zbrojnych jako wyzwanie”. Jest to element zadania realizowanego ze środków pozostających w dyspozycji ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

OCHRONA ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH 2020.

Numer zadania: 4445/20/FPK/NID

Okres realizacji: 2020 – 2021 (w trakcie realizacji)

Realizacja zadania / Kierownik projektu: prof UMCS dr hab Anna I. Zalewska