Zapraszamy zainteresowanych wynikami naszych badań.

Jednocześnie, bardzo  proszę o możliwie szybkie potwierdzenie woli udziału w spotkaniu (w terminie do 13 grudnia)

ze względów technicznych – ilość miejsc jest ograniczona,

z uszanowaniem,

Anna Zalewska (azalew@op.pl)

Pochówek szczątków żołnierzy carskich w Budach Grabskich 6 listopada 2015
Fotoreportaż autorstwa P. Romana Bednarka:

vide:

http://skierniewice.naszemiasto.pl/artykul/pochowek-szczatkow-zolnierzy-carskich-w-budach-grabskich,3564356,gal,t,id,tm.html

W październiku 2015:

I. kontynuowane były archeologiczne sondażowe badania inwazyjne  na stanowiskach:

a/ Joachimów Mogiły – cel: delimitacja cmentarza wojennego

b/ Bratnia Mogiła  k. leśniczówki M. – cel: dowiedzenie cmentarnego charakteru miejsca

c-d/ Pierwsza linia niemiecka (komparatystyka: w polu i i w Puszczy Bolimiowskiej)  – cel: rozpoznanie obrazu życia w okopach

II. kontynuowane były kwerendy

m.in.:

w archiwum miasta Łowicz oraz

w Deutsche Historische Museum i bibliotekach berlińskich, gdzie przeprowadzona została kwerenda archiwalna obejmująca tytuły z roku 1915- 1916 ukazujące kierunek ideologizacji działań wojennych np. tytuły: „Schein Werfer. Bildbelaige zur Armeezeitung Schotz”; „Armeezeitung Scholtz” , „Der Beobachter”,„Berliner Illustrirte Zeitung” 1915-31 –  w szczególności ad. zagadnień odnoszących się do Frontu wschodniego;

Studia odnoszące się do kolekcji listów Hermanna Kränzleina i jego narzeczonej, potem żony Evy, który służył na sześciu różnych odcinkach frontu  zachodniego i jednym na froncie wschodnim (w tym zgłosił się do 2. Batalionu 36 pułku):

opracowanie A. Zalewska

ARCHEOLOGIA WIELKIEJ WOJNY IN STATU NASCENDI …

Dotychczas, w toku realizacji projektu, który decyzją Kierownik projektu dr Anny Zalewskiej jest na aktualnym etapie realizowany poprzez Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie:

– określony został stan wiedzy na temat działań wojennych, nad Rawką i Bzurą w okresie I wojny światowej. Dostrzegliśmy poważne luki zarówno w obszarze odnoszącej się do ww. zagadnień wiedzy historycznej jak i archeologicznej i antropologicznej.

– poszerzony został stan wiedzy na temat wydarzeń sprzed stu lat nad Rawką i Bzurą. Nieustannie trwa kwerenda źródłowa w archiwach polskich i zagranicznych (zad. 1 w toku).

– prowadzone są archeologiczne badania inwazyjne i nieinwazyjne. Po ponad roku realizacji projektu możemy stwierdzić, że w pełni zasadne okazało się zastosowanie wybranych przez nas metod nieinwazyjnych, których dynamiczny rozwój i udział w pogłębianiu wiedzy archeologicznej wciąż następuję w związku z rozwojem nauk ścisłych. Tego typu badania są ukierunkowane na takie rozpoznawanie materialnych pozostałości po przeszłości w trakcie i w wyniku którego, pozostałości te nie ulegają zniszczeniu. Metody nieinwazyjne, składające się na tzw. archeologię niedestrukcyjną, stanowią alternatywę dla badań wykopaliskowych w efekcie których zniszczeniu ulega to, co podane zostaje zbadaniu. Poprzez realizację projektu APP, odbywającą się w nurcie konserwacji zapobiegawczej i zgodnie z dyrektywami zawartymi m.in. w Międzynarodowej Karcie Ochrony i Zarządzania Dziedzictwem Archeologicznym przyjętej przez Międzynarodową Radę ds. Zabytków i Miejsc Zabytkowych (ICOMOS) – staramy się wykazać zasadność stosowania metod nieinwazyjnych zwłaszcza w odniesieniu do miejsc wrażliwych, które zawierają w sobie potencjał bolesnego dziedzictwa, przez co nacechowane są przekazem moralnym, który jako archeolodzy możemy wyeksponować i wzmocnić.

Dzięki analizom wyników skaningu laserowego powierzchni ziemi tj. stworzonego przez archeologów  Numerycznego Modelu Terenu, który jest poddawany ciągłym interpretacjom przez Członków Zespołu APP oraz w wyniku przeprowadzenia zleconych przez APP prac geofizycznych (magnetycznych i elektrooporowych) – stopniowo pogłębiamy wiedzę na temat przemian krajobrazu pobitewnego oraz dowodzimy zarówno istotności metod nieinwazyjnych w procesie gromadzenia zasobu danych na temat aktualnej kondycji badanego obszaru (w tym śladów intensywnej ingerencji w strukturę powierzchni ziemi przez tzw. detektorystów) jak i unikalności tego obszaru. Starając się do niezbędnego naszym zdaniem minimum ograniczyć ingerencję w ziemię, a więc destrukcyjne metody archeologiczne, dotychczas przeprowadziliśmy badania wykopaliskowe na ok. 25 arach. Przyniosły one bardzo istotne poznawczo rezultaty, które sukcesywnie poddajemy dyskusji oraz przedstawiamy na licznych konferencjach krajowych i zagranicznych.

Powody dla których podjęta została tematyka Archeologii Wielkiej Wojny i dla których po roku realizacji naszego projektu nie żałujemy tej decyzji jest założenie, że dzięki wzbogacenia stanu wiedzy o życiu i śmierci żołnierzy w okopach oraz dzięki ukazaniu materialnego wymiaru pozostałości po nich, możliwe stanie się stopniowe aktualizowanie wyobrażeń o specyfice, znaczeniach i następstwach działań zbrojnych, jakie miały miejsce na terenie dzisiejszej Polski i jakie dotknęły zarówno ludność cywilną jak i żołnierzy walczących ze sobą armii.

Specyfika badań oraz wyjątkowość materialnych korelatów Wielkiej Wojny, które do tej pory nie były poddawane w nauce polskiej kompleksowej refleksji, dostarczają materiału do – naszym zdaniem istotnej zarówno w sensie poznawczym i społecznym – refleksji,. Mamy nadzieję, że przyczynkiem do jej pogłębienia stanie się lektura monografii, której wydanie drukiem planujemy na w rok 2018 tj. w setną rocznicę zakończenia Wielkiej Wojny.

Na ww. publikację złożą się m.in wyniki badań z sezonu 2, którego apogeum przypadało  na sierpień 2015. Wówczas w terenie pracowały 3 podzespoły (w sumie ok 30 osób wraz z wolontariuszami i praktykantami) wykonując czynności prowadzące do realizacji celów projektu APP 3.

We wrześniu kontynuowane były badania nieinwazyjne (magnetyczne)

na stanowiskach w okolicy wsi: Joachimów Mogiły i Wola Szydłowiecka

oraz inwazyjne badania archeologiczne.

W   sumie, w sezonie 2015 (okres badań terenowych)  na 10 arach Zespół Naukowy przeprowadził wykopaliska

1/ na zachód od szosy Bolimów – Skierniewice, przy Trakcie Budnickim

2/ k. miejscowości Wólka Łasiecka,

3/  k. miejscowości Jasionna,

5/ k. miejscowości Kurabka.

Dokonano wstępnych podsumowań dotychczasowego przebiegu realizacji projektu oraz zaplanowano kolejne fazy  jesienną i wiosenną.

Przed nami badania z użyciem GPR oraz kontynuacja badań elektrooporowych.

Planujemy też wzorem ubiegłego roku II Sesję Sprawozdawczą, w której przedstawimy zainteresowanym wyniki dotychczasowych badań. WKRÓTCE SZCZEGÓŁY.

Punktem wyjścia w planowaniu sesji jest następująca diagnoza:

Upamiętnianie w miejscach pamięci jest aktem wynikającym z przekonania, podzielanego przez szeroko rozumianą wspólnotę, że przywoływany moment historyczny jest zarówno znaczący jak i nacechowany przekazem moralnym. Miejsca pamięci urzeczywistniają i materializują  ten przekaz – zdiagnozwoł Jay Winter, wybitny historyk specjalizujący się w problematyce I wojny światowej i analizujący wpływ tego konfliktu na dzieje świata. Co jednak dzieje się w sytuacji, gdy zmaterializowany w krajobarzie naznaczonym wojnami przekaz, który mógłby się okazać zarówno znaczący jak i nacechowany przekazem moralnym bezpowrotnie zanika – nie rozpoznany i nie zadokumentowany – w czasie, gdy przekonanie o znaczeniu przywoływanego momentu historycznego dopiero się krystalizuje?

Taki właśnie czas (2014-2018) jest kontekstem realizacji projektu pt. „Archeologiczne przywracanie pamięci o Wielkiej Wojnie. Materialne pozostałości życia i śmierci w okopach na froncie wschodnim oraz stan przemian krajobrazu pobitewnego  w rejonie Rawki i Bzury (1914-2014) (skrót: APP).

Miejscem realizacji projektu (obszarem badań) jest centralna Polska i dorzecze rzek Rawka i Bzura.

Celem badań realizowanych przez powołany do tego Zespoł Naukowy (składający się z 10 uczestników orazwspółpracowników), jest pobudzenie refleksji nad fazą inicjacji wojny totalnej i uprzemysłowionej oraz nad jej dalekosiężnymi następstwami.

W szczególności skupiamy się przywracaniu pamięci o wydarzeniach z okresu od grudnia 1914 do lipca 1915 r.  do ktorych doszło na froncie wschodnim pierwszej wojny światowej nad Rawką i Bzurą – poprzez pogłębianie wiedzy o nich oraz poprzez ich re-prezentację skierowaną zarówno do archeologów i historyków, jak i do szerokiego grona odbiorców – na którego akceptacji i zainteresowaniu zależy nam w sposób szczególny. Bliska nam jest bowiem koncepcja archeologii prospołecznej i partycypacyjnej.

Staramy się też na bieżąco poddawać dyskusji akademickiej wyniki naszych badań. Poniżej  kilka zdjęć z konferencji Archaeological Prospection, gdzie zaprezentowaliśmy zagadnienie udziału wyników badań archeologicznych w planowaniu Parku Kulturowego w Gminie Bolimów:

zainteresowanych planami na rok 2015 lub współpracą nad rozpoznawaniem i reprezentowaniem wiedzy na temat wojny totalnej, wojny chemicznej, działań zbrojnych 1914-1915 na froncie wschodnim, przeżyć ludności cywilnej w okresie wojny światowej w centralnej Polsce oraz problematyką tego co stanowi krajobraz powojenny po 100 latach w tym kwestiami funeralnymi i związanymi z obecnością szczątków ludzkich bezpośrednio  na byłych polach bitew oraz  w ich okolicy

Anna Zalewska

bardzo proszę o kontakt: azalew@op.pl

Badania archeologiczne przeprowadzone w miejscowości Bolimowska Wieś

  Zespół Naukowy powołany do realizacji projektu:

„Archeologiczne Przywracanie Pamięci o Wielkiej Wojnie nad Rawką i Bzurą  Materialne pozostałości życia i śmierci w okopach na froncie wschodnim oraz stan przemian krajobrazu pobitewnego w rejonie Rawki i Bzury (1914-2014)” (APP) brał udział w interwencyjnych badaniach wykopaliskowych, w tym ekshumacji szczątków odnalezionych w trakcie prac drogowych w Bolimowskiej Wsi.

Lokalizacja miejsca odnalezienia szczątków ludzkich

(oprac. graficzne G. Kiarszys), Copyright APP.

Jako że charakter odkrycia w pełni wpisywał się w problematykę badawczą projektu oraz miał istotne znacznie poznawcze i społeczne, zgodne z celami projektu, podjęta została decyzja o przeprowadzeniu przez Zespół Naukowy APP archeologicznych prac badawczych o charakterze interwencyjnym.

Cel badań

Głównym celem przeprowadzonych archeologicznych badań wykopaliskowych o charakterze interwencyjnym / ratunkowym/ przeinwestycyjnym były:

• ochrona przed zniszczeniem szczątków ludzkich,
• godne podjęcie i w perspektywie pochowanie szczątków ludzkich zinterpretowanych jako szczątki żołnierzy Armii Carskiej z czasów I wojny światowej,
• zadokumentowanie, inwentaryzacja i analiza substancji zabytkowej (zabytków ruchomych i nieruchomych) oraz
• rozpoznanie szerszego kontekstu odkrycia (sprawdzenie otoczenia jamy ze szczątkami pod wzgl. ew. występowania analogicznych obiektów lub innych zabytków ruchomych i/ lub nieruchomych.

Działania archeologiczne miały w pierwszej fazie charakter reaktywny. Za podjęciem działań i koniecznością interwencji archeologicznej przemawiał fakt, że w przypadku braku aktywności archeologów doszłoby w trakcie prowadzonych na tym terenie prac budowlanych z użyciem ciężkiego sprzętu budowlanego do znacznego zniszczenia obiektu, w którym znajdowały się szczątki ludzkie. Ponadto, w myśl założeń badawczych prowadzonego przez zespół APP projektu badawczego, celem prowadzonych prac stały się poza priorytetowymgodnym podniesieniem szczątków i zadokumentowaniem sytuacji in situ:

• dokładna analiza antropologiczna szczątków,
• analiza wypełniska jamy w której zdeponowane zostały szczątki,
• ustalenie tożsamości poległych, w tym przynależności żołnierzy, których szczątki zlokalizowano, do konkretnej armii lub pułku.

Ukłąd szczątków kostnych w Bolimowskiej Wsi. Rysunek: A. Falis, B. Klęczar,

oprac graficzne M Jakubczak (copyright APP).

***

BADANIA ARCHEOLOGICZNE NA CMENTARZU WOJENNYM

W JOACHIMOWIE MOGIŁACH

Od 3 sierpnia 2015 trwają badania inwazyjne na terenie Cmentarza Wojennego w Joachimowie Mogiłach.

Przewidziane na ten rok do eksploracji inwazyjnej obiekty (zaznaczone pomarańczowymi strzałkami poniżej)  zostały wytyczone na podstawie badań elektrooporowych (badania magnetyczne zawiodły – tzn ich przeprowadzenie w tym wypadku nie okazało się pomocne).  Badane aktualnie obiekty znajdują się:

a/ tuż za Mauzoleum (archeolodzy pracują od poniedziałku do soboty) oraz

b/ na prawo od ścieżki (drogi leśnej) w centralnej części Cmentarza

 1 tydzień badań

 2 tydzień badań

Po 9 dniach prac archeologicznych uczytelnione zostały wierzchnie warstwy obiektów, które są aktualnie rozpoznawane… prace w toku.

Bardzo dziękujemy Nadleśnictwu Radziwiłłów, Panu Leśniczemu z Joachimowa Mogił oraz Panom Myśliwym za wielką życzliwość oraz za możliwość korzystania z budynku Leśników i Myśliwych w trakcie badań. To bardzo pomocne.

Dziękujemy też Panu Wójtowi Gminy Bolimów oraz Panom Strażakom za wsparcie nas w trudnej sytuacji suszy, to dzięki nim studnia znów pozwala archeologom na działania  w terenie  na najwyższych obrotach.

KONTYNUACJA BADAŃ NA TZW. ZIEMI NICZYJEJ

Równolegle – niezmiennie kontynuowane są badania na tzw. Ziemi Niczyjej, gdzie z inicjatywy zaangażowanych w badania terenowe archeologów, tuż obok przebadanego kolejnego już ara – stanął drewniany Krzyż.

“Ziemia Niczyja” na terenie Puszczy Bolimowskiej  to miejsce szczególne, archeolodzy lokalizują tam od zeszłego sezonu drobne fragmenty rozsianych szczątków Żołnierzy poległych w trakcie Wielkiej Wojny oraz towarzyszące im relikty walk

Dziękujemy za  zainteresowanie prowadzonymi przez archeologów pracami,

Zainteresowanych bliższą lokalizacja miejsc które aktualnie badamy lub wolontariatem w trakcie prowadzonych badań archeologicznych proszę o kontakt

Anna Zalewska

azalew@op.pl

DZIAŁANIA PROSPOŁECZNE:

17 Lipca 1915- 17 Lipca 2015

W SETNĄ ROCZNICĘ ZAKOŃCZENIA DZIAŁAŃ ZBROJNYCH NAD RAWKĄ I BZURĄ  ODBYŁ SIĘ  CYKL SPOTKAŃ

 od godz. 10:00  na Cmentarzu Wojennym a aktualnie również stanowisku archeologicznym w Joachimowie Mogiłach w trakcie BADAŃ NIEINWAZYJNYCH  (badania elektrooporowe) stanowiących element realizacji badań w ramach projektu „Archeologiczne Przywracanie Pamięci o Wielkiej Wojnie”.

***

ok godz 14:30 można było uczestniczyć w spotkaniu z archeologami w Puszczy Bolimowskiej- okolice tzw. Ziemi Niczyjej  w trakcie badań inwazyjnych (badania wykopaliskowe)

Tego samego dnia – 17 lipca – tylko sto lat wcześniej –  o godzinie 14.30, 5 kompania z 332 Pułku Piechoty z 83 DP przeszła Bzurę i wkroczyła do doszczętnie zniszczonego Sochaczewa. Miasto, które przez cały okres działań znajdowało się na linii rosyjskiej obrony, leżało w gruzach. Podobnie sytuacja wyglądała na całym froncie 9.Armii, przekraczającej Bzurę i Rawkę. Niemcy, po siedmiu miesiącach walki pozycyjnej, rozpoznawali do tej pory niezdobyte fortyfikacje, obozy wojskowe, stanowiska artylerii. Odkrywali, w lasach i niektórych wsiach pozostawionych maruderów rosyjskich – ci jednak po oddaniu kilku serii z karabinu maszynowego, uciekali w kierunku Warszawy.

Dzień później, 18 lipca elementy 49 RD, prowadząc ostrożne rozpoznanie, dotarły do linii Korytów – Żyrardów – Oryszew – dotychczasowego zaplecza rosyjskich pozycji (zob szczegóły w książce Stanisława Kalińskiego Bolimów 1915).

7 Lipca 1915- 7 Lipca 2015

SETNA ROCZNICA OSTATNIEGO UŻYCIA NAD RAWKĄ BRONI CHEMICZNEJ

17 lipca o godz. 17:00 rozpoczęło się spotkanie w ramach realizacji prospołecznego projektu realizowanego przez Fundacje Przydrożne Lekcje Historii pt. Archeologia Pojednania

Zainteresowani mogli obejrzeć dwa filmy:

1/ „Bolimów 1915” w reżyserii Tomasza Świątkowskiego (twórca filmu przygotowanego dla TVP  uczestniczył w spotkaniu i odpowiadał na zadane przez Uczestników pytania) 

2/ “Burried Memories” („Pogrzebane wspomnienia”) w reżyserii Erica Vander Borght, na zlecenie OPCW i MSZ 2015

film można obejrzeć online:

http://www.thefiresproject.com/

muzyka: Fryderyk Chopin i inni

zob szczegóły na:

https://archeopressja.wordpress.com/…/17-lipca-1915-setna-…/

DZIAŁANIA POZNAWCZE:

I. Badania nieinwazyjne

W lipcu nastąpiła  finalizacja badań elektrooporowych na Wojennym Cmentarzu w Joachimowie Mogiłach

II. Badania inwazyjne

kontynuowane były badania na tzw. Ziemi Niczyjej

 stanowisko archeologiczne przed eksploracją

 archeologia Wielkiej Wojny w działaniu

 namacalność dowodów dramatu wojny

 Copyright APP

Prosimy o niewykorzystywanie zdjęć demonstrowanych na tej stronie bez pisemnej zgody Kierownik projektu Archeologiczne Przywracanie Pamięci o Wielkiej Wojnie.

17 lipca 1915 – 17 lipca 2015

SETNA ROCZNICA ZAKOŃCZENIA DZIAŁAŃ ZBROJNYCH NAD RAWKĄ I BZURĄ!  ARCHEOLOGIA POJEDNANIA W DZIAŁANIU

 Cmentarz w Joachimowie Mogiłach. Copyright APP

ARCHEOLOGIA POJEDNANIA (1915-2015)

….przed nami spotkanie w setną rocznicę końca Wielkiej Wojny nad Rawką w Joachimowie Mogiłach (Gmina Bolimów) Woj. Łódzkie.

SETNA ROCZNICA ZAKOŃCZENIA DZIAŁAŃ ZBROJNYCH NAD RAWKĄ I BZURĄ! ARCHEOLOGIA POJEDNANIA W DZIAŁANIU.

Kiedy: 17 lipca 2015 (piątek) od godz. 10:00

Gdzie: Cmentarz Wojenny /stanowisko archeologiczne w Joachimowie Mogiłach w trakcie realizacji badań w ramach projektu „Archeologiczne Przywracanie Pamięci o Wielkiej Wojnie”.

Przejęty przez żywioł natury  niezwykłej Puszczy Bolimowskiej i zapomnienia – teren cmentarza na którym bardzo prawdopodobnie spoczywają żołnierze armii carskiej i cesarskiej, a wśród nich niestety Polacy wcieleni do obydwu tych armii został poddany wnikliwym badaniom w ramach projektu archeologicznego.

Treść tablicy Przydrożnych Lekcji Historii ustawiona obok Cmentarza w Joachimowie Mogiłach w 2014 roku (przed rozpoczęciem badań archeologicznych) przez Fundację Przydrożne Lekcje Historii.

W piątek 17 lipca 2015 r. będzie można z bliska przyjrzeć się temu, jak przywracana jest pamięć krajobrazu pamięci ludzkiej. Zainteresowani będą mogli zobaczyć jak w praktyce wyglądają archeologiczne badania geofizyczne oraz inwazyjne (możliwe będzie odwiedzenie stanowiska w Puszczy Bolimowskiej, na którym aktualnie trwają prace wykopaliskowe tzw. “Ziemia Niczyja”) oraz zapoznać się z planami ad. dalszych prac w tych miejscach w ramach projektu: ARCHEOLOGICZNE PRZYWRACANIE PAMIĘCI O O WIELKIEJ WOJNIE.

Serdecznie zapraszamy od godz. 10:00  do Joachimowa Mogił

zob szczegóły nt. działań prospołecznych w ramach ARCHEOLOGII POJEDNANIA na:

https://archeopressja.wordpress.com/2015/07/15/17-lipca-1915-setna-rocznica-zakonczenia-dzialan-zbrojnych-nad-rawka-i-bzura-archeologia-pojednania-w-dzialaniu/