DEARS,

I wish You all the better time will come soon

JUŻ WKRÓTCE NASZA NOWA PUBLIKACJA BĘDZIE POWSZECHNIE DOSTĘPNA 🙂

Z UWAGI NA OMIKRON 🙁 DZIAŁANIA PROMOCYJNE MAJĄ NIESTETY CHARAKTER ON LINE.

Będziemy o kolejnych inicjatywach informowali na tej stronie

wszystkim, którzy nas wspierali w tym trudnym zadaniu DZIĘKUJEMY 🙂

REDAKTOR TOMU, Anna I. Zalewska

Słowem wstępu

Treści składające się na tę publikację ukierunkowały następujące cele:

– dążenie do kompleksowego zaprezentowania materialnych elementów przeszłości zinterpretowanych jako ślady działań wojennych z lat 1914-1915, które zostały zadokumentowane w wyniku badań wykopaliskowych zrealizowanych do 2018 na Równinie Łowicko-Błońskiej;

– przedstawienie treści potencjalnie pomocnych w waloryzowaniu, kategoryzowaniu i konserwacji materialnych pozostałości I wojny światowej frontu wschodniego;

– upowszechnianie wiedzy na temat procesu archeologicznego, w wyniku którego materialne ślady Wielkiej Wojny frontu wschodniego, jako zabytki archeologiczne, są i stają się obecne pośród nas

oraz

– upublicznianie (na forum lokalnym, krajowym i międzynarodowym) zarówno wiedzy na temat specyfiki materialnych pozostałości działań wojennych, które miały miejsce w latach 1914-1915 na obszarze znajdującym się w granicach dzisiejszej Polski, jak i argumentów przemawiających za wysoką wartością historyczną, naukową i społeczną tych pozostałości.

Publikacja ta jest podsumowaniem projektu pt. „Archeologia frontu wschodniego Wielkiej Wojny i dziedzictwo konfliktów zbrojnych jako wyzwanie poznawcze, społeczne i konserwatorskie” (akronim AFW). Projekt został zrealizowany w latach 2020-2021 w programie MKiDN pn. Ochrona zabytków archeologicznych 2020 i zakładał „opracowanie wraz z obowiązkową publikacją książkową, wyników przeprowadzonych badań archeologicznych”, w tym „analizę i konserwację pozyskanych w ramach tych badań zabytków”.

Kiążka została wydrukowana w 240 egzemplarzach.

Zainteresowanych książką, lub udziałem w wydarzeniach promocyjnych prosimy o kontakt mailowy.

Redaktor tomu, Anna I. Zalewska (azalew@op.pl)

Proponowana ścieżka wiedzie poprzez historyczne pole bitwy nad Rawką i Bzurą. To pole bitwy jest ostatnim świadkiem wydarzeń, które rozegrały się od grudnia 1914 do lipca 1915 roku. Pod kilkoma względami walki stoczone w tym rejonie były wyjątkowe na tle innych walk na froncie wschodnim Wielkiej Wojny. W ich toku armia Cesarstwa Niemieckiego stosowała tyleż okrutne, co nowatorskie metody. Po raz pierwszy armia niemiecka użyła na tym obszarze tzw. nawały artyleryjskiej. “Ogień huraganowy” armia ta wykorzystała w czasie bitwy zimowej, której apogeum nastąpiło między 31 stycznia a 5 lutego 1915 roku. Wykorzystano, jak na ten czas, wyjątkową ilość dział: około 600. Również po raz pierwszy w historii armia niemiecka na masową skalę użyła w czasie tej bitwy broni chemicznej. Najpierw wykorzystała pociski gazowe z gazami łzawiącymi i drażniącymi (w styczniu). Następnie zastosowała ataki falowe do rozprzestrzenienia gazów trujących – chloru, nie wykluczone, że z domieszką fosgenu (w maju, czerwcu i lipcu).

Poniżej przedstawiamy opisy i lokalizacje miejsc naznaczonych śladami Wielkiej Wojny, w formie ułatwiającej zapoznanie się z nimi również w E-wymiarze. Są to elementy proponowanej przez nas ścieżki historyczno-edukacyjnej opisanej w rozdz. 20 w tym tomie. Zawarcie ich w projekcie mikroprzewodnika on-line na platformie Google Earth (por. tabela 1 i rycina 1-2) ma na celu uczynienie tych miejsc bardziej dostępnymi, w tym przybliżenie tych miejsc osobom potencjalnie nimi zainteresowanym również w przestrzeń wirtualnej.

I etap ścieżki obejmuje miejsca naznaczone wojną, znajdujące się na terenie gminy Bolimów, powiat skierniewicki, woj. łódzkie. Zwiedzanie z wykorzystaniem proponowanej ścieżki, in situ lub on-line można zacząć w dowolnym miejscu. Zasadne jest obejrzenie wszystkich proponowanych poniżej punktów, dają one bowiem relatywnie szeroki ogląd miejsc znaczących dla kultury, które przybliżają zwiedzającemu zarówno specyfikę procesu dziejowego jak i następstw procesów podepozycyjnych, istotnych dla aktualnego stanu zachowania i czytelności w terenie reliktów Wielkiej Wojny na tym terenie. Zwiedzanie proponujemy rozpocząć od wsi Joachimów Mogiły (N: 52^o03’37.9, E: 20^o12’42.4), poprzez wieś Wola  Szydłowiecka (N: 52^o04’53.8, E: 20^o14’51.9), po wieś Humin (N:52^o05’57.3, E: 20^o13’04.6).

W przestrzeni rzeczywistej, w każdej z tych miejscowości znajdują się tablice informacyjne Przydrożnych Lekcji Historii, pomocne w dowiedzeniu się, co jeszcze można zwiedzić w bliskiej okolicy. Warto też zwiedzić Bolimów, a tam między innymi Kościół Świętej Anny oraz lokalną Izbę Pamięci (tuż przy centralnym placu). Lokalizacja GPS wsi Bolimów to: N: 52^o07’63.89, E: 20^o16’36.11, identyfikator miejscowości Bolimów w systemie SIMC to 072506.

Trasa I:

Joachimów Mogiły: „Krater 227”, cmentarze wojenne i Leśny odcinek frontu

Wola Szydłowiecka: Cmentarze i mogiły wojenne

Humin: tzw. „Wzgórze 95”.

To już dzisiaj serdecznie zapraszamy wszystkich zainteresowanych wydarzeniami z lat 1914-1915, które pozostawiły liczne ślady materialne na Równienie Łowicko-Błońskiej do Łódzkiego Domu Kultury na pokaz specjalny filmu “Obłoki Śmierci” w reż. Irka Skruczaja, z jego udziałem oraz z Archeologią i z zabytkami

To będzie ważne mini święto ARCHEOLOGII FRONTU WSCHODNIEGO

Reżyser przygotował specjalnie na tą okazję materiał filmowy z naszych badań archeologicznych, na któ®ych był częstym gościem, uzbrojony w ciekawość 🙂 i oko kamery.

W programie też COŚ WYJĄTKOWEGO !!! NA SCENIE OBOK FILMU I LUDZI zagoszczą także rzeczy:

WYJĄTKOWY ZABYTEK I NOWA PUBLIKACJA

ZAPRASZAMY DO UDZIAŁU już dziś o 18:00 na ul Traugutta 18 w Łodzi

Zachęcamy też do wysłuchania audycji na temat wydarzeń z 1915 roku w PR3

z wielką radością

zapraszamy na wyjątkowe wydarzenie:

g. 18:00- 20:00

3 grudnia 2021

Łódzki Dom Kultury w Łodzi z siedzibą pod adresem ul. Traugutta 18, 90 – 113 Łódź

W programie:

PROJEKCJA FILMU „OBŁOKI ŚMIERCI”

Projekcja filmu wyjątkowego, nagrodzonego na forach międzynarodowym i krajowym

w reżyserii Ireneusza Skruczaja, Bolimowianina

Bezpośrednio po filmie:

PANEL DYSKUSYJNY I WARSZTATY Z UDZIAŁEM ARCHEOLOGÓW I REŻYSERA:

wgląd w back-stage tworzenia filmu:

• Badania archeologiczne okiem kamery reżysera „Obłoków Śmierci”

• Dyskusja o filmie i archeologii

wgląd w back-stage tworzenia wiedzy archeologicznej:

• Badania archeologiczne krajobrazu pogazowego pola bitwy z perspektywy archeologów

• Dyskusja: Materialny wymiar tego co ulotne

Cmentarze wojenne ofiar broni chemicznej znad Rawki i Bzury jako wyzwania społeczne

• Prezentacja najciekawszych wyników badań archeologicznych, w tym materialnej

pozostałości zastosowania broni chemicznej w okolicy Bolimowa tj. odnalezionych w

Huminie pozostałości pocisku gazowego

• Prezentacja publikacji pt. „Archeologia Frontu Wschodniego jako wyzwanie”

Uczestnicy spotkania / warsztatów:

Reżyser: Ireneusz Skruczaj

Archeolog, historyk: Anna Izabella Zalewska, dr hab., prof. nadzw,

Archeolog:, bronioznawca: Krzysztof Karasiewicz

Prowadzący: Piotr Grobliński, dziennikarz, poeta, publicysta kulturalny

zaczęliśmy o godzinie 17:00 🙂

Było fantastycznie! Dziękuję!

Anna Zalewska

Użycie broni chemicznej nad Rawką i Bzurą otworzyło pewną czeluść, w której odnaleźli się nie tylko Niemcy. Warto pamiętać o Wielkie Wojnie jako o pramatce wszystkiego, co najgorsze w XX w….

Na ekrany polskich kin wszedł bardzo wartościowy film w reżyserii Ireneusza Skruczaja, Bolimowianina pt.

“Obłoki śmierci – Bolimów 1915″.

WARTO UDAĆ SIĘ DO KINA NIEZWŁOCZNIE, BY TEN FILM OBEJRZEĆ!!!

“70 km od Warszawy doszło do masakry. Zginęło 80 tys. osób

Kiedy Niemcy weszli do okopów wroga, ujrzeli tak nieludzie cierpienie, że rzucili się konającym na pomoc. Wokół masakry, do jakiej doszło w samym sercu dzisiejszej Polski, latami panowała zmowa milczenia.

70 km od Warszawy rozegrały się wydarzenia, które francuski pisarz Andre Malraux określił “szczytem szaleństwa historii”. Podczas I wojny światowej tereny wokół malutkiego Bolimowa stały się wielkim polem doświadczalnym, na którym Niemcy testowali broń chemiczną w starciu z armią rosyjską. To właśnie na ziemiach dzisiejszej Polski po raz pierwszy użyto jej masową skalę. Zginęło w sumie 80 tys. żołnierzy po obu stronach oraz cywile.

O tamtych wstrząsających wydarzeniach opowiada film w reżyserii Ireneusza Skruczaja. “Obłoki śmierci – Bolimów 1915” to fabularyzowany dokument szczegółowo przybliżający kulisy, przebieg, a także skutki działań wojennych w Królestwie Polskim.

“Tragedia wzgardzonej miłości”

Broń chemiczną w okolicach Bolimowa Niemcy użyli czterokrotnie, między styczniem a lipcem 1915 r. Pomysłodawcą był niemiecki fizyk żydowskiego pochodzenia Fritz Haber. Kiedy pierwszy atak z użyciem bromku ksylitu zakończył się niepowodzeniem, postanowił rozpocząć badania nad zastosowania chloru.

Jego działanie Niemcy przetestowali podczas bitwy pod belgijskim Ypres. Zebrane tam doświadczenie wykorzystali do przeprowadzania późniejszej masakry, jaką zgotowali wojskom rosyjskim.

Haber miał do dyspozycji 35. pułk pionierów, specjalną jednostkę, w skład której weszli m.in. studenci chemii, wynalazca licznika radioaktywności Hans Geiger oraz późniejsi nobliści Walther Nernst czy Otto Hahn.

Sam Haber został laureatem prestiżowej nagrody w 1918 r., a na bazie jego badań nad związkami trującymi stworzono cyklon B. Jednak po dojściu nazistów do władzy, musiał uciekać z kraju. “Był tragedią niemieckich Żydów, tragedią wzgardzonej miłości” – pisał o nim Albert Einstein.

Przed wyjazdem do Królestwa Polskiego żona Habera w proteście przeciw jego, jej zdaniem, nieludzkim badaniom popełniła samobójstwo.

Usłyszeli błaganie rodaków

Haber osobiście stawił się na bolimowskich polach, aby na własne oczy zobaczyć działanie wymyślonej przez siebie broni.

Jak napisał w swoich wspomnieniach towarzyszący mu agent frontowego wywiadu oberlejtnant Maks Wild, Haber zachował “nieprzenikniony obiektywizm nauki”, bez cienia emocji chodząc między zwałami trupów i konających w konwulsjach.

Sam Wild dzień 12 czerwca nazwał “najstraszniejszym przeżyciem”. Skala eksterminacji była tak przytłaczająca, że wchodzący do okopów niemieccy żołnierze zaczęli pomagać przeciwnikowi”

“Obłoki śmierci – Bolimów 1915”. 70 km od Warszawy doszło do masakry. Zginęło 80 tys. osób

Kiedy Niemcy weszli do okopów wroga, ujrzeli tak nieludzie cierpienie, że rzucili się konającym na pomoc. Wokół masakry, do jakiej doszło w samym sercu dzisiejszej Polski, latami panowała zmowa milczenia.

Tylko 70 km od Warszawy rozegrały się wydarzenia, które francuski pisarz Andre Malraux określił “szczytem szaleństwa historii”. Podczas I wojny światowej tereny wokół malutkiego Bolimowa stały się wielkim polem doświadczalnym, na którym Niemcy testowali broń chemiczną w starciu z armią rosyjską. To właśnie na ziemiach dzisiejszej Polski po raz pierwszy użyto jej masową skalę. Zginęło w sumie 80 tys. żołnierzy po obu stronach oraz cywile.

O tamtych wstrząsających wydarzeniach opowiada film w reżyserii Ireneusza Skruczaja. “Obłoki śmierci – Bolimów 1915″ to fabularyzowany dokument szczegółowo przybliżający kulisy, przebieg, a także skutki działań wojennych w Królestwie Polskim (…)”.

POWYŻEJ fragmenty artykułu Grzegorza Kłosa (2021) na portalu Wirtualna Polska, polecam lekturę tego artykułu.

WARSZTATY: 11-11-2021

g. 17:00 w Bolimowie w Gminnym Ośrodku Kultury

Spotkanie sympatyków historii i archeologii pn.:

Wielka Wojna i archeologiczny krajobraz pola bitwy jako elementy

drogi do niepodległej historii Bolimowa

Mini wystawa zabytków archeologicznych po konserwacji

Na spotkaniu zaprezentowane zostaną argumenty za tym, że materialne pozostałości z czasu I wojny światowej nad

Rawką mają wysoką wartość historyczną, naukową i społeczną. Uczestnicy będą mogli się wcielić w role

archeologów i muzealników oraz decydować, które zabytki (usystematyzowane według surowców z których zostały

wytworzone) warto uznać za szczególnie wyjątkowe, czyli w języku archeologów, za tzw. „zabytki wydzielone”.

Prezentacja nowej publikacji pt. „Archeologia Frontu Wschodniego Wielkiej Wojny jako wyzwanie”

W trakcie warsztatów przestawimy proces, w wyniku którego materialne pozostałości z czasu działań wojennych w latach 1914-1915 zyskują rangę zabytków, co zostało opisane w najnowszej publikacji nt. Archeologii Wielkiej Wojny Frontu Wschodniego która ukaże się drukiem w grudniu 2021.

Serdecznie zapraszam, Anna Zalewska

Nasze badania prowadzone są w ramach projektu pt. Archeologia Frontu Wschodniego Wielkiej Wojny i dziedzictwo konfliktów zbrojnych jako wyzwanie”. Jest to element zadania realizowanego ze środków pozostających w dyspozycji ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

OCHRONA ZABYTKÓW ARCHEOLOGICZNYCH 2020.

Numer zadania: 4445/20/FPK/NID

Okres realizacji: 2020 – 2021 (w trakcie realizacji)

Realizacja zadania / Kierownik projektu: prof UMCS dr hab Anna I. Zalewska

Bądźmy tym wszystkim

co nas unieważnia

w pył rozsypuje

zamienia w obłoki

I w ustach ziemi ostatnim obolem.

Zbigniew Mikołajko, 2017

Dziś, 1 listopada w dniu zadumy nad śmiercią, te słowa brzmią jeszcze bardziej … szczególnie.

Sollemnitas sanctissima

“Uważa się, że Wszystkich Świętych wywodzi się ze wspominania w jednym, wybranym dniu, wszystkich męczenników chrześcijańskich. Takie obchody wprowadzono w IV wieku w różnych Kościołach wschodnich prowincji Cesarstwa Rzymskiego. Ich daty były zróżnicowane lokalnie, ale zwyczajowo przypadały w okresie Wielkanocy”.

Początek świętowania dnia 1 listopada w Rzymie łączony jest już z VIII wiekiem (z rokiem 741), w historiografii funkcjonuje opinia jakoby w Anglii i państwie Franków tego dnia obchodzono sollemnitas sanctissima, z czego wnioskuje się, że Dzień Wszystkich Świętych ma przedchrześcijańską genezę. Wiązanie tego święta z tradycją chrześcijańską łączone jest z rokiem 835. Wówczas, papież Grzegorz IV (sprawujący funkcję w l. 827-844) zwrócił się do cesarza Ludwika Pobożnego, aby ten wprowadził do kalendarza uroczystości obowiązkowych sollemnitas sanctissima właśnie 1 listopada. Święto miało obowiązywać w całym cesarstwie. Natomiast Już w X wieku, w roku 935 papież Jan XI (sprawujący tą funkcję w l. 931-935) wskazał dzień 1 listopada jako święto ku czci Wszystkich Świętych. Miało ono decyzją głowy Kościoła obowiązywać w całym Kościele. 

1 listopada to dzień szczególny również współcześnie, odwiedzamy cmentarze, wspominamy tych którzy odeszli, ozdabiamy groby bliskich i tych o których pamiętamy, myślimy, zapalamy znicze, wielu z nas modli się nad grobami za dusze zmarłych.

Ten dzień refleksji składania do zastanowienia się nad tym, czy rzeczywiście jest tak, że “widmo śmierci sprawia, że bardziej szanujemy życie”… jeśli mogłoby tak być, to nasze życie otoczone byłoby znacznym szacunkiem.

właśnie w tym dniu warto też mieć w pamięci

NIEPOLICZONE I NIEPOLICZALNE (?) OFIARY BRONI CHEMICZNEJ

Straty ludzkie w wyniku zastosowania trującego chloru w pierwszym ataku falowym przeprowadzonym 31 maja 1915 przez armię niemiecką na terenie dzisiejszej Polski, zostały opisane w artykule o ww. tytule, który ukaże się wkrótce drukiem w czasopiśmie “RES Historica”.

Artykuł ten polecam życzliwej uwadze, Anna Zalewska

“The numbers of killed and chlorine-poisoned soldiers in the Russian and German armies still remain unclear and debatable. Researchers, whether writing right after World War I or in the following decades, delved into this topic, but did not leave indisputable, conclusive determinations as to the precise numbers of the fallen and gas-poisoned soldiers fighting on the Rawka and Bzura front that would take into account all three chlorine attacks carried out there by the German army in 1915. Currently, due to the passage of time and limitations of the resources of source documents (partially destroyed, partially dispersed in Russian, German and Polish archives and private collections), in my opinion, it is impossible to provide hard figures indicating the estimated number of victims of gas attacks on the Eastern Front, which does not mean that such attempts should be abandoned.

I have presented the conditions of verifiability above using the example of data relating to the gas attack of 31 May. The following estimation, total for three gas attacks, is the result of an analogical analysis of the source data relating to the next two wave attacks in the Bzura and Rawka regions, closely related to the initial attack on the Eastern Front. They took place on 12 June and 6 July 1915 in the Bzura and Rawka area”.

(fr. artykułu, który ukaże się drukiem w grudniu 2021)

Więcej na ten temat w Publikacji pt. Archeologia Frontu Wschodniego jako wyzwanie… która ukaże się już wkrótce drukiem, zapraszam do lektury, Anna I. Zalewska